BREEAM-NL Nieuwbouw 2020 v1.0

POL 01 Milieueffect van koudemiddelen

Het verminderen van de bijdrage van koudemiddelen aan klimaatverandering door het voorkomen van lekkage en het gebruik van koudemiddelen zonder effect of met zeer geringe bijdrage aan het broeikaseffect.

Beschikbare punten 3
Minimale vereiste Ja
Verplicht vanaf Nee
Projectgebonden Ja
Defaultcredit Ja
Filtercredit Nee
Exemplary performance Nee
Functie Bijeenkomstfunctie, Gezondheidszorgfunctie, Industriefunctie, Industriefunctie - Koel- en vrieshuizen, Industriefunctie - Laboratorium, Kantoorfunctie, Logiesfunctie, Onderwijsfunctie (Basis en middelbaar), Onderwijsfunctie (Hoger), Sportfunctie, Winkelfunctie

Drie punten - Geen koudemiddelen gebruikt (default)

  1. Alle punten kunnen automatisch worden toegekend indien voor de geplaatste installaties of systemen in het gebouw géén koudemiddelen worden gebruikt. Dit geldt ook voor aansluitingen buiten het gebouw en eigen terrein zoals aansluiting op gebiedsniveau. Voorwaarde is dat het eerste deel van credit HEA 04 is behaald.

Minimale vereiste

  1. Alle systemen (met elektrische compressors) moeten in overeenstemming zijn met de vereisten van NEN-EN 378:2016 of ISO 5149:2014. Aanvullend voor koelsystemen die ammoniak bevatten dienen deze tevens te voldoen aan PGS13:2009, bij brandbare koudemiddelen NPR 7600:2020 en kooldioxide NPR 7601:2020.

Drie punten - Effect van het koudemiddel en lekdetectie

  1. Raadpleeg het hoofdstuk Methodiek voor het berekenen van de koolstofdioxide uitstoot equivalent van koudemiddelen (‘direct effect life cycle’ (DELC) CO2 eq). Voor systemen die zowel voor koeling als verwarming zorgen, wordt het kW Koelvermogen gebruikt om de berekening uit te voeren. Met de uitkomst van de POL 01-Rekentool worden de punten toegekend zoals te vinden in tabel POL01.1.
  2. Alle systemen zijn hermetisch afgesloten of gebruiken koudemiddelen die natuurlijk én milieuvriendelijk zijn.

OF

Indien systemen niet hermetisch zijn afgesloten dient men verplicht aan de onderstaande eisen te voldoen.

  1. Systemen beschikken over:
    1. Een permanent automatisch detectiesysteem voor het lekken van koudemiddel, het is een degelijk en getest detectiesysteem dat in staat is om continue op lekken te controleren OF
    2. Een ingebouwde automatische diagnoseprocedure voor lekdetectie is geïnstalleerd.
  2. Het systeem moet in staat zijn om de resterende koudemiddel(en) automatisch te isoleren en in te sluiten als reactie op een geconstateerd lek.

 

Tabel POL01.1 Impact koudemiddelen op klimaatverandering (Global Warming Potential)

Impact koudemiddel

Aantal punten

GWP = 0

3

GWP ≤ 5

2

DELC CO2 eq / kW koelvermogen

≤ 500 kg CO2/kW en GWP ≤ 750

1

Referentie

Onderwerp

Omschrijving

Toepassingsgebied

CN1

Toepassing bij projecten met casco of casco en centrale installaties

De criteria zijn niet van toepassing.

CN1.1

Toepassing bij projecten met casco en centrale installaties

Alle criteria zijn van toepassing.

CN2

Toepassingsgebied utiliteit: casco en centrale installaties: geen gebruik van koudemiddelen of GWP = 0

De drie punten kunnen bij default worden toegekend indien het gebouw dusdanig is ontworpen dat het bij ingebruikname zal voldoen aan criterium 1 t/m 3 van HEA 04 Thermisch Comfort zonder gebruik te maken van koudemiddelen. Dit geldt ook voor aansluitingen op gebiedsniveau buiten het gebouw of terrein.

Algemeen

CN3

Toepassingsgebied en gebruiksdoeleinden

De criteria van deze credit zijn van toepassing op in het gebouw geïnstalleerde airco- en koelsystemen voor de volgende gebruiksdoeleinden, ongeacht de koudemiddelvulling (kg) in de systemen, inclusief:

  1. Comfortkoeling en/of ruimteverwarming (inclusief beoordeling van koudemiddelen in warmtepompen).
  2. Koudeopslag, inclusief vitrinekasten voor de verkoop van snacks/drankjes maar met uitzondering van huishoudelijk witgoed, bijvoorbeeld niet professionele koelkasten en vriezers
  3. Proces gebaseerde koellasten zoals servers/IT-apparatuur.
  4. Opwekking buiten het gebouw of terrein, zoals stadsverwarming of gebiedsniveau koelsystemen.

CN4

Koelvitrines en vriesvitrines

Als er koel- of vriesvitrines zijn geplaatst moeten deze ongeacht hoeveelheid kg koudemiddelvulling voldoen. Indien koel- of vriesvoorzieningen zijn voorzien van een energielabel conform de richtlijn 2010/1060 dan vallen deze buiten de scope van deze credit.

Let op koel- en vriesvoorzieningen met een energielabel conform richtlijn 2015/1094 vallen wel binnen de scope van de credit.

CN5

Hermetisch afgesloten systemen: geen vereisten van lekdetectiesysteem

 

Behalve voor systemen die onder bovengenoemd CN4 vallen, kan de verplichting voor lekdetectie komen te vervallen voor installaties van kleine, meervoudige, hermetisch afgesloten koelsystemen (zoals gedefinieerd in F-gassen verordening) wanneer de aangetoonde gemiddelde hoeveelheid lekkage per systeem minder is dan 3 gram per jaar. Hierbij dient wel de minimale GWP -eis < 750 te worden aangetoond. Opmerking: toepassingen zoals deze hebben echter invloed op het behalen van de hoeveelheid punten onder ENE 01.

CN6

Specificatie van meerdere systemen

 

Als er meer dan één airco- of koelsysteem in het gebouw is geïnstalleerd is, moet de relevante technische gegevens voor elk systeem erbij worden gehaald voor invoer in de POL 01-rekentool. De rekentool berekend vervolgens het gemiddelde en kent het aantal behaalde punten toe.

CN7

Lokale installaties

 

Ook als er koudemiddelen zijn gespecificeerd in lokale installaties, is deze credit van toepassing. Onder lokale installaties worden installaties verstaan die een specifieke ruimte bedienen, bijvoorbeeld een split-koelunit voor één enkele ruimte.

CN8

Verplichte lekdetectie:

 

Uitzondering op verplichte lekdetectie vormen systemen die gebruik maken van natuurlijke EN milieuvriendelijke koudemiddelen, zoals water en CO2 Dit soort koudemiddelen hoeven niet te voldoen aan de verplichte eisen voor lekdetectie.

CN9

Toelichting criterium 6

 

De koelinstallatie schakelt automatisch uit en koudemiddelen worden afgepompt als verhoogde concentraties van koudemiddelen worden gedetecteerd in de installatieruimte. In het algemeen voldoen deze voorzieningen alleen als installaties staan opgesteld in een installatieruimte of een mechanisch gecontroleerde luchtdichte ruimte. Het automatisch leegpompen naar een opslagvat is uitsluitend toegestaan als ook automatische afsluiters zijn geïnstalleerd die het koudemiddel vasthouden na het leegpompen van de installatie. Het opslagvat mag geen condensor zijn aangezien dit onderdeel uit maakt van het compressie/ expansie systeem. De alarmwaarde waarbij het koudemiddel afpompsysteem automatisch in werking treedt is afhankelijk van het type koudemiddel (zie gedefinieerd in F-gassenverordening). Handbediende systemen zijn niet toegestaan.

Methodiek

Koolstofdioxide-equivalent Direct Effect Life Cycle (DELC)

In de context van deze credit betreft DELC eq een meting van het effect op de opwarming van de aarde als gevolg van de uitstoot van koudemiddelen van de apparatuur in de atmosfeer gedurende de levensduur (units: kgCO2eq.). Bij de berekening wordt geschat hoeveel koudemiddel er in totaal vrijkomt in de gebruiksperiode en de daarbij behorende omzetting naar een gelijkwaardige hoeveelheid koolstofdioxide. Als er in het systeem gebruik wordt gemaakt van verschillende koudemiddelen, bijvoorbeeld een primair koudemiddel en een secundair koudemiddel, of een cascadesysteem, worden er individuele berekeningen gemaakt voor alle koudemiddelen die bijdragen aan het rechtstreekse effect.

De formule die wordt gebruikt om de Direct Effect Life Cycle CO2eq-uitstoot te berekenen in deze credit is gebaseerd op de methode van het totale equivalente broeikaseffect (Total Equivalent Warming Impact -TEWI) voor nieuwe stilstaande koel- en airconditioningsystemen. TEWI is een meting van het totale broeikaseffect van apparatuur die rekening houdt met zowel direct (zoals beoordeeld in deze credit) en indirecte emissies die ontstaan uit de energie die wordt verbruikt door het gebruik van de apparatuur (zoals in beoordeeld in ENE 01).

Raadpleeg voor meer informatie NEN-EN 378-1:2016 en de Guideline Methods of Calculating TEWI van de British Refrigeration Association (BRA).

POL 01-Rekentool

Het aantal behaalde punten voor deze credit wordt berekend aan de hand van de POL 01-Rekentool.

De Direct Effect Life Cycle CO2-uitstoot (DELC) per kW koel- en verwarmingsvermogen wordt berekend op basis van de volgende vergelijking:

[Koudemiddelverlies in werking + koudemiddelverliessysteem buiten werking] x GWP] / Koelvermogen (kW) Waarin:

Koudemiddelverlies in werking: (Refcharge x Sys op-life x (L1 + L2 + S1 + S2))/100

Koudemiddelverlies systeem buiten werking = Refcharge x (1 - Ref RecEff/100)

Term

Omschrijving

Ref charge

Koudemiddelvulling (kg) zie kenplaat installateur (niet van leverancier)

Sysop-life

Operationele levensduur systeem (jaren)

RefRecEff

Terugwinefficiëntiecoëfficiënt koudemiddel (%)

L1

Terugwinefficiëntiecoëfficiënt koudemiddel (%): Jaarlijks lekpercentage (units: %

koudemiddelvulling)

L2

Jaarlijkse spuifactor voor niet-condenseerbare gassen (% koudemiddelvulling)

S1

Vrijgekomen bij jaarlijks onderhoud (% koudemiddelvulling)

S2

Waarschijnlijkheidsfactor voor rampzalige storingen (% koudemiddelvulling verlies/jaar)

GWP

Global Warming Potential van het koudemiddel

kW

Koel- en verwarmingscapaciteit

De volgende standaardwaarden moeten worden gebruikt als er geen systeem specifieke gegevens beschikbaar zijn:

Sysop-life: Operationele levensduur systeem (jaren): zie Tabel POL01.1

RefRecEff: Terugwinefficiëntiecoëfficiënt koudemiddel (%): 95 (dit percentage is beduidend lager bij samengestelde koudemiddelen. Hiervoor dient dan ook de juiste % van de fabrikant worden aangeleverd daar bij lekkage het lichtste component uit het mengsel verdwijnt en op den duur tot gevolg heeft dat het gehele mengsel vervangen moet worden).

L1: Jaarlijkse lekpercentages (% koudemiddelvulling): zie Tabel POL01.2.

L2:  Jaarlijkse spuifactor voor niet-condenseerbare gassen (% koudemiddelvulling): 0,5 (als het systeem niet jaarlijks hoeft te worden ontlucht mag 0 % worden gebruikt).

S1: Vrijgekomen bij jaarlijks onderhoud (% koudemiddelvulling): 0,25 (dit is van toepassing als het systeem opengemaakt moet worden om het jaarlijkse onderhoud uit te voeren. Voor systemen die niet opengemaakt hoeven worden, is er geen bijbehorend jaarlijks vrijkomen van koudemiddel en mag standaard 0 worden gebruikt).

S2: Waarschijnlijkheidsfactor voor rampzalige storingen (% koudemiddelvulling verlies/jaar): 1 (gebaseerd op een storingspercentage van 1 op 100 systemen). Dit percentage geldt alleen bij nieuwe installaties, bij retrofit van installaties met vervanging van koudemiddel dient hier een hogere factor worden aangehouden.

GWP: De bijdrage aan het broeikaseffect uitgedrukt in CO2-equivalenten. De toevoeging ‘100’ betreft de zichtperiode van 100 jaar. (De bijdrage van het koudemiddel over 100 jaar). De actuele lijst met veel voorkomende soorten koudemiddelen met een GWP-waarde over 100 jaar vind je in Appendix 8A – Tabel 8.A.1 – kolom GWP 100-year van het document: https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/WG1AR5_Chapter08_FINAL.pdf (vanaf pagina 731).

De volgende informatie moet worden verkregen van de W- of E- adviseur van het ontwerpteam of van de fabrikant van het systeem:

  • Systeemtype
  • Ref charge: Koudemiddelvulling (kg)
  • GWP: Global Warming Potential van koudemiddel(en) over 100 jaar
  • Koel- en verwarmingscapaciteit (kW)

Wanneer fabrikanten cijfers aanleveren voor de DELC berekening, dienen deze onderbouwd te zijn met onafhankelijk geverifieerde data afkomstig van koelinstallateurs. De DELC berekening is een maatstaf voor risico op en zwaarte van potentiële systeem lekkages. De cijfers die hiervoor worden gebruikt dienen representatief te zijn voor alle geïnstalleerde systemen met inachtneming van verwacht onderhoud en gebruik.

Tabel POL01.2 Effecten van koudemiddelen op klimaatverandering (Global Warming Potential)

Systeemtype

Standaardwaarden levensduur systemen (jaren) - DELC

Koelers met kleine en middelgrote inhoud

15

Koelers met grote inhoud

20

Splitsysteem

15

Variable Refrigerant Flow (VRF)-systeem

15

Alle overige systemen

10

Opmerking: Bij het bepalen of het gespecificeerde systeem als klein, middelgroot of groot moet worden beschouwd, moet het volgende worden overwogen:

  • Koeler met grote inhoud: centrifugaal compressor
  • Koeler met middelgrote inhoud: scroll- of - schroefcompressor
  • Koeler met kleine inhoud: scroll-, rotory, swing of zuigcompressor

Tabel POL01.3: Standaardwaarden jaarlijkse lekpercentage, indien fabrikant gegevens niet beschikbaar zijn

Systeemtype

Jaarlijkse lekpercentage (% vulling per jaar)

Koudeopslag en vitrinesystemen

Volledige koelvitrine

3%

Split-/condensorunits

7%

Centraal

10%

Aircosystemen

Splitsysteem

7%

Kleine koelers

7%

Grote/middelgrote koelers

10%

Warmtepompen

6%

Deze cijfers zijn gebaseerd op onderzoeksrapporten 310893 en 331069 uitgevoerd door KWA i.s.m. NVKL in opdracht

van RVO.

Criteria

Ontwerpfase

Opleverfase

Alle

Aan de hand van één of meerdere bewijsstukken zoals vermeld in hoofdstuk 4.0 BREEAM-NL Bewijsmateriaal dient aangetoond te worden dat het project aan de criteria voldoet.

Global Warming Potential (GWP)

De bijdrage aan het broeikaseffect uitgedrukt in CO2-equivalenten. De toevoeging ‘100’ betreft de zichtperiode van 100 jaar. (De bijdrage van het koudemiddel over 100 jaar). De actuele lijst met veel voorkomende soorten koudemiddelen met een GWP-waarde over 100 jaar vind je in Appendix 8A – Tabel 8.A.1 – kolom GWP 100-year van het document: https:// www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/WG1AR5_Chapter08_FINAL.pdf (vanaf pagina 731)

Synthetische koudemiddelen

Synthetische koudemiddelen zijn stoffen die van nature niet voorkomen, maar door de mens zijn ontwikkeld voor industriële doeleinden. Synthetische koudemiddelen zijn bijvoorbeeld HFK's.

Natuurlijke en milieuvriendelijke koudemiddelen

Natuurlijke koudemiddelen komen ook van nature voor in het milieu, zoals:

  • Water (R718) 
  • CO2 (R744)

Automatische isolatie en insluiting van koudemiddel

Elk systeem dat het koudemiddel in het systeem isoleert en insluit om lekkage in de atmosfeer tot een minimum te beperken in geval van een storing in het systeem. Een voorbeeld van een systeem dat aan criterium 4 zou kunnen voldoen is een systeem dat het betreffende systeem automatische stilzet en het koudemiddel afpompt naar een aparte opslagtank.

  • NEN-EN 378:2016 nl Koelinstallaties en warmtepompen – Veiligheids- en milieueisen
  • NEN-ISO 5149-1:2014/A1:2015 en Koelinstallaties en warmtepompen – Veiligheids- en milieueisen
  • PGS 13:2009 Ammoniak als koudemiddel in koelinstallaties en warmtepompen – richtlijn
  • NPR 7600:2013 nl – Toepassing van koolwaterstoffen als koudemiddel in koelsystemen en warmtepompen
  • NPR 7601:2013 nl – Toepassing van kooldioxide als koudemiddel in koelsystemen en warmtepompen
  • Guideline Methods of Calculating TEWI Issue 2, (2006), BRA-specificatie
  • Steekproefonderzoek HFK en R22-emissies, koudemiddelvulling en lekpercentage in de Zuivel, Vlees en Overige voedingsmiddelensectoren, Agentschap NL – KWA, rapport 3108930DR02
  • Steekproefonderzoek naar de totale koudemiddelinhoud en het gemiddelde lekpercentage van HFK en HCFK in Nederland 2011- 2013, RWS en RIVM – KWA, rapport 3310690DR0

Criterium 3

De laatst zin van criterium 3 moet als volgt worden gelezen; Met de uitkomst van de POL 01-Rekentool en de tabel POL 01.1 worden de punten als volgt toegekend zoals beschreven in Tabel POL 01.1.

Datum van publicatie:
29 januari 2021

Criterium 3 in relatie tot criterium 4, 5 en 6

Criterium 3 van POL 01 is altijd van toepassing onafhankelijk van het type systeem (hermetisch- of niet-hermetisch afgesloten). Indien niet aan criterium 4 kan worden voldaan (hermetisch afgesloten), dan zijn criteria 5 en 6 van toepassing (niet-hermetisch afgesloten).

Datum van publicatie:
19 maart 2021

Criterium 1

Criterium 1 moet als volgt worden gelezen; “Alle punten kunnen automatisch worden toegekend indien voor de geplaatste installaties of systemen in het gebouw géén koudemiddelen worden gebruikt. Dit geldt eveneens voor aansluitingen op een installatie(s) die géén koudemiddelen gebruikt buiten het gebouw op eigen terrein of in het geval van aansluiting op installatie(s) die geen koudemiddelen gebruikt die zich op gebiedsniveau. Voorwaarde is dat het eerste deel van credit HEA 04 is behaald.”

Datum van publicatie:
16 juli 2021

CN4 norm vervangen

Per 1 maart 2021 is de richtlijn 2010/1060 vervangen met de richtlijn 2019/2016. In plaats van richtlijn 2010/1060 mag ook gelezen worden richtlijn 2019/2016.

Datum van publicatie:
16 juli 2021

Oudere WKO systemen

Indien het gebouw aangesloten wordt op een gemeenschappelijk WKO systeem welke wegens ouderdom niet aan de eisen in NEN-EN 378:2016 of ISO 5149:2014 kan voldoen, dan is het toegestaan om aan te tonen dat het WKO systeem aan de toen vigerende versie van de NEN 378 of ISO 5149 norm voldeed.

Datum van publicatie:
26 april 2022

CN1

CN1 moet worden gelezen als;

CN1

Toepassing bij projecten met casco

De criteria zijn niet van toepassing.

Datum van publicatie:
18 september 2023

Bepaling DELC van koudemiddelen

Voor het bepalen van de DELC van koudemiddelen moet de POL 01 rekentool worden gebruikt. 

BREEAM_NL_NB_2020_Pol01_Tool_v1.0

Lekdetectie 

Wanneer er enkel natuurlijke én milieuvriendelijke koudemiddelen gebruikt worden, hoeft er geen lekdetectie toegepast te worden. Zie hiervoor ook CN8 - ''verplichte lekdetectie''. 

CN1  

Bij CN1 staat vermeld dat voor projecten met casco of casco en centrale installaties de criteria niet van toepassing zijn. Dit geldt echter alleen voor casco. Voor projecten met casco en centrale installaties zijn de criteria wel van toepassing (zie ook CN1.1). 

Aanvullende informatie  

Onder de aanvullende informatie wordt er verwezen naar criterium 4 voor de automatische isolatie en insluiting van koudemiddel. Deze verwijzing hoort criterium 6 te zijn.

GWP <5

Wanneer alle koudemiddelen een GWP lager dan 5 hebben, hoeft de DELC tool niet ingevuld te worden.

Laatst bijgewerkt op 6 november 2024

Home