BREEAM-NL Nieuwbouw 2020 v1.0

ENE 07 Energie-efficiënte laboratoria

Het stimuleren van gebouwontwerpen voor laboratoria met een zo laag mogelijke CO2-emissie en een zo gering mogelijk energiegebruik.

Beschikbare punten 5
Minimale vereiste Nee
Verplicht vanaf Nee
Projectgebonden Nee
Defaultcredit Nee
Filtercredit Nee
Exemplary performance Nee
Functie Industriefunctie - Laboratorium

De credit bestaat uit twee delen:

  • Specificatie van het ontwerp (1 punt)
  • Energie-efficiënte maatregelen (4 punten)

Toon aan dat aan de criteria wordt voldaan:

Eén punt - Specificatie van het ontwerp

  1. Geleverde bewijsvoering toont aan dat in de ontwerpfase een gedegen Programma van Eisen is opgesteld m.b.t. het gebruik van het laboratorium. Voor alle specifieke eisen die leiden tot een hoger energieverbruik wordt gemotiveerd waarom dit vanuit gebruiksoogpunt nodig is. Doelstelling is dat kritisch wordt gekeken naar vastgestelde eisen, benchmarks voor energiebesparing en randvoorwaarden, zodat deze zo optimaal mogelijk aansluiten bij de gebruikerseisen en er geen sprake is van ‘overdimensionering’. Het PvE dient tenminste de volgende onderwerpen te behandelen:
    1. Vereiste aantallen (bandbreedtes) laboratoriumapparatuur (inclusief o.a. zuurkasten, sterilisators, va- cuümpompen, microscopen, etc.). Denk hierbij aan (onderzoeks-) activiteiten, gebruikstijden, actief/ passief gebruik, flexibiliteit, etc.
    2. Vereiste typen laboratoriumapparatuur en bijbehorend energieverbruik, vermogen, ventilatie-eisen, omvang, functionaliteiten, flexibiliteit, etc.
    3. Vereiste bandbreedtes voor luchtkwaliteit (per cluster), zoals temperatuur, vochtigheid, fijnstof e.a. vervuiling, inperkingsniveau, ventilatievoud, luchtsnelheid, flexibiliteit, etc.
    4. Vereist geïnstalleerd vermogen (bandbreedte) voor gebouwinstallaties (ventilatie, klimatisering, elektriciteit, etc.). Denk hierbij aan de ‘diversity factor’, clustering, gebruikstijden, flexibiliteit, toekomstige ontwikkelingen, etc.
  2. Bewijs van het ontwerpteam dat de energiebehoefte van de laboratoriumvoorzieningen is geminimaliseerd door het realiseren van de gedefinieerde ontwerpprestatiecriteria.

Voor laboratoria met zuurkasten of andere ‘containment’ gebieden

  1. Als er zuurkasten worden toegepast zijn de volgende voorwaarden van toepassing:
    1. Er is een gemiddeld luchtdebiet in de zuurkast gespecificeerd van ≤ 0,16 m3/s per strekkende meter (interne breedte) zuurkastwerkruimte, indien het minimum debiet voor de zuurkast ≥ dan het minimum debiet voor de betreffende ruimte.
    2. Meting van luchtvolumestroom in de afvoerleiding (bij de grens van het laboratoria gebieden) houden rekening met afname van (ingaande) zuurkastlekken.
    3. Een afname van luchtdebiet brengt de gezondheid en veiligheid van gebouw gebruikers niet in gevaar.

Twee punten - Energie-efficiënte maatregelen (<25% NVO is laboratorium)

  1. Het eerste punt is behaald.
  2. Toegepaste maatregelen uit Tabel ENE07.1 die een energiebesparing voor de totale laboratoriumgebieden bewerkstelligen zijn ontworpen, gespecificeerd en geïnstalleerd.
    1. In Tabel ENE07.1 is aangegeven hoeveel punten voor een maatregel kunnen worden behaald, alleen hele punten kunnen worden behaald.
    2. Voor gebouwen waarvan het laboratoriumoppervlak kleiner is dan 25% van het totale vloeroppervlak (NVO) zijn maximaal 2 punten te behalen.
  1. Toegepaste maatregelen moeten tot een significante energiebesparing leiden voor de totale laboratoriumgebieden berekeningen zijn aanwezig die aantonen dat:
    1. Voor gebouwen waarvan het laboratoriumoppervlak kleiner is dan 25% van het totale vloeroppervlak (NVO) is de energieverbruik verlaging minimaal 4%.
  2. De toegepaste maatregelen mogen de gezondheid en veiligheid van gebouwgebruikers niet in gevaar brengen.

Vier punten - Energie-efficiënte maatregelen (>25% NVO is laboratorium)

  1. Het eerste punt is behaald.
  2. Toegepaste maatregelen uit Tabel ENE07.1 die een energiebesparing voor de totale laboratoriumgebieden bewerkstelligen zijn ontworpen, gespecificeerd en geïnstalleerd.
    1. In Tabel ENE07.1 is aangegeven hoeveel punten voor een maatregel kunnen worden behaald, alleen hele punten kunnen worden behaald.
    2. nvt.
    3. Voor gebouwen waarvan het laboratoriumoppervlak groter is dan 25% van het totale vloeroppervlak (NVO) zijn maximaal 4 punten te behalen.
  3. Toegepaste maatregelen moeten tot een significante energiebesparing leiden voor de totale laboratoriumgebieden berekeningen zijn aanwezig die aantonen dat:
    1. Voor gebouwen waarvan het laboratoriumoppervlak groter is dan 25% van het totale vloeroppervlak (NVO) is de energieverbruik verlaging minimaal 12%.
  4. De toegepaste maatregelen mogen de gezondheid en veiligheid van gebouwgebruikers niet in gevaar brengen.

Tabel ENE07.1 Energie-efficiënte maatregelen voor laboratoria

Item

Categorie

Omschrijving

Punten*

A

Ventilatorvermogen

Geleverde bewijsvoering toont aan dat het ventilatorvermogen voor alle luchtbehandelingskasten, laboratorium afzuiging, plaatselijke afzuiging, en zuurkast afzuiging (indien van toepassing) in overeenstemming is met de Best Practice (zie onderstaande tabel).

Geleverde bewijsvoering toont aan dat in alle laboratorium installaties luchtdichte kanalen en appendages worden toegepast conform norm Luka.

Klasse C gemeten conform NEN-EN 1751:2014.

1

Laboratorium installatie systeem

Ventilatorvermogen (W/(L/s))

Algemeen laboratorium toevoer lucht behandelingskasten met verwarming en koeling

1,5

Algemeen laboratorium lucht afvoersystemen

1,2

Laboratorium lokale afvoer ventilatie - voorzien van kanalen

1,0

Inperkingsgebied afvoer, zonder HEPA filtering

1,5

Inperkingsgebied afvoer, met HEPA filtering

2,5

Zuurkast afvoer

1.5

B

Zuurkast- luchtdebiet (verdere reductie)

Er is een gemiddeld luchtdebiet in de zuurkast gespecificeerd van ≤ 0,12 m3/s per strekkende meter (interne breedte) zuurkastwerkruimte.

0,5

C

Groeperen of isoleren van activiteiten met hoge filtratie of ventilatie eisen

Ventilatievouden van ruimtes alsmede de gehele faciliteit worden geminimaliseerd door middel van het groeperen of isoleren van activiteiten met hoge filtratie of ventilatie eisen.

0,5

D

Energieterug- winning - warmte

Het laboratorium ventilatiesysteem is gecentraliseerd EN er wordt warmteterugwinning (WTW) met ≥ 50% rendement, toegepast op het ventilatiesysteem. Indien er geen besmettingsrisico van toepassing is kan hierbij gebruik worden gemaakt van een warmtewiel. Bij risico op contaminatie of aantasting kan een twin coil worden toegepast (de terugwinning dient beheersbaar te zijn om te voorkomen dat ongewenste warmte worden teruggewonnen).

0,5

E

Energieterug- winning - koeling

Het laboratorium ventilatiesysteem is gecentraliseerd EN er wordt koude terugwinning via de warmtewisselaar(s) (KTW), met ≥ 50% rendement, toegepast op het ventilatiesysteem. Indien er geen besmettingsrisico van toepassing is kan hierbij gebruik worden gemaakt van een warmtewiel. Bij risico op contaminatie of aantasting kan een twin coil worden toegepast (de terugwinning dient beheersbaar te zijn om te voorkomen dat ongewenste koude worden teruggewonnen).

0,5

F

Samenvoeging van koudebehoeften

Samenvoeging van koudebehoeften voor efficiëntie en thermische overdracht.

0,5

G

Vrije koeling

Specificatie van vrije koeling spoelen in koelers of droge-luchtkoelers voor laboratoriumspecifieke activiteiten.

0,5

H

Effectief matchen van toevoer met vraag

Effectief matchen van toevoer met vraag door modulaire opbouw, variabele ventilatiedebieten en pompen en andere mechanismen.

0,5

I

Cleanrooms

Specificatie van bewakingssystemen van deeltjesemissies, gekoppeld aan luchtstroomregelingen.

0,5

J

Diversiteit

Er wordt een hoge diversiteit in omvang van systemen en kanalen toegepast, waar veiligheidsoverwegingen dat toelaten. Met name in het geval er veel zuurkasten worden toegepast, kan worden ontworpen op een bepaalde bezettingsgraad of ‘diversity factor’.

0,5

K

Luchtverversings- snelheid

Ventilatievouden van ruimtes worden beperkt door de luchtverplaatsingen te matchen met de luchtverversingseisen in de laboratoria en vereisten van containment gebieden.

0,5

* Opmerking:

In deze credit kunnen alleen hele punten worden toegekend. Om een punt toe te kennen voor items B t/m K (boven) moet het laboratorium aan ten minste twee items voldoen. In een situatie waarbij bijvoorbeeld drieënhalve punten zijn behaald, moet er naar beneden worden afgerond naar drie punten.

 

Referentie

Onderwerp

Omschrijving

Toepassingsgebied

CN1

Toepassing bij cascoprojecten

De criteria zijn niet van toepassing.

CN1.1

Toepassing bij projecten met casco en centrale installaties

Alle criteria zijn van toepassing.

Algemeen

CN2

Toepassingsgebied Laboratoria

Voor deze credit worden alleen de ruimten beoordeeld die onder de definitie van laboratoriumgebied vallen (zie definities).

CN3

Gemiddeld debiet in de zuurkast

Indien, vanwege veiligheidsredenen en de aard van de werkzaamheden in het laboratoriumgebied, eis 4 niet haalbaar is, dient een volledige onderbouwing hiervan te worden geleverd en de laagst mogelijke gemiddelde luchtstroom snelheid in dat specifieke geval te worden gespecificeerd. Item B uit Tabel ENE07.1 kan niet worden behaald.

CN4

Commissioningsautoriteit

Bij oplevering controleert de commissioningsautoriteit (MAN04/05)of aan de gestelde eisen is voldaan en of de installaties op een goede wijze zijn geïnstalleerd.

Geen

Criteria

Ontwerpfase

Opleverfase

Alle Bewijsvoorwaarden

Aan de hand van één of meerdere bewijsstukken zoals vermeld in hoofdstuk 4.0 BREEAM-NL Bewijsmateriaal dient aangetoond te worden dat het project aan de criteria voldoet.

Laboratoriumgebied

Laboratoriumgebieden worden gedefinieerd als sterk geconditioneerde (temperatuur/ ventilatie/ luchtvochtigheid/ inperking beheersing) ruimten waar fysische, biologische of chemische processen en of testen worden uitgevoerd. Deze ruimten vertonen een inherent hoog energieverbruik. Om beheerste condities te handhaven t.b.v. experimenten alsmede gezondheids- en veiligheidseisen, zijn laboratoria meestal:

  • Voorzien van verschillende afvoer- en inperkingsvoorzieningen (zoals zuurkasten en biohazardkasten)
  • Voorzien van diverse installaties om lucht te ventileren en te verwarmen, koelen, bevochtigen en filteren
  • Voorzien van 24-uurs toegang en reservesystemen en noodstroom

Derhalve vallen bij de beoordeling van deze credit de volgende laboratorium ondersteunende functies buiten de definitie van laboratoriumgebieden:

  • Administratieve werkzaamheden/ kantoren
  • Vergaderruimten
  • Opslag
  • Ondersteunende ruimten met lagere conditioneringseisen

Onderwijs en andere laboratoriumgebieden met een beperkt aantal zuurkasten of andere inperking apparatuur en/ of geen energie intensieve procesapparatuur worden uitgesloten, tenzij kan worden aangetoond dat het energieverbruik van deze ruimten minimaal 50% hoger ligt dan een equivalent kantoorgebouw, ten gevolge van de laboratorium proces gerelateerde activiteiten. Benchmarks voor energieverbruik in kantoren zijn terug te vinden in SenterNovem “Cijfers en Tabellen”, 2007.  In gebouwen waarvan 40% van het vloeroppervlak laboratorium gerelateerd is, zal veelal slechts 10% daadwerkelijk als laboratoria gebieden aangemerkt kunnen worden onder de bovengenoemde definitie.

Type laboratoria

Verschillende typen laboratoria hebben verschillende behoeften voor verwarming, ventilatie en airconditioning (HVAC), zwakstroomapparatuur en toegang. Hierdoor kunnen enorme verschillen ontstaan in energie- en waterbehoefte. De belangrijkste laboratoriumtypen zijn:

  1. Wet labs, waar bijvoorbeeld chemicaliën, medicijnen, biologische stoffen worden getest en geanalyseerd en waarvoor water, directe ventilatie en gespecialiseerde hulpmiddelen met leidingaansluitingen wordt gebruikt. Een typisch voorbeeld zijn chemisch wetenschappelijke laboratoria. Voor deze laboratoria moeten speciale faciliteiten worden ontworpen.
  2. Dry labs, waar droge stoffen, elektronica of grote instrumenten worden onderzocht waarbij weinig processen via leidingen plaatsvinden. Typische voorbeelden zijn materiaalkundige of analytische laboratoria waarin accurate temperatuur- en vochtigheidsregeling, stofbeheer en schone energie essentieel zijn.
  3. Microbiologische en klinische laboratoria, waar vaak met besmettelijke ziekteverwekkers wordt gewerkt. Hiervoor moeten primaire insluitingssystemen voldoen aan strengere eisen en zijn meerdere secundaire barrières nodig zoals speciale ventilatiesystemen voor gestuurde luchtstroming, luchtbehandelingssystemen voor zuivering of verwijdering van stoffen uit uitlaatlucht, gecontroleerde toegangszones, luchtsluizen als laboratoriumingang of gescheiden gebouwen en modules om het laboratorium te isoleren.
  4. In vivo laboratoria, waarvoor een streng gecontroleerde omgeving nodig is voor de verzorging van flora en fauna. De faciliteiten zijn complex en duur om te bouwen en te gebruiken. Strenge regeling van de hele faciliteit is noodzakelijk om binnendringen van verontreinigingen of ziekteverwekkers, de uitbraak van infectieziekten en de overdracht van geuren te voorkomen.
  5. Wetenschappelijke en onderwijslaboratoria, speciaal voor academische instellingen met ruimte voor studieapparatuur, opslagruimte voor spullen van studenten en minder instrumenten dan onderzoekslaboratoria.
  6. Clean rooms, een gecontroleerde omgeving (luchtkwaliteit, temperatuur en vochtigheid) die besmetting voorkomt en waar omgevingsomstandigheden worden gereguleerd voor nauwkeurig onderzoek en productie. Op universiteiten worden ze doorgaans gebruikt voor nanotechnologie, medische en farmaceutisch onderzoek en micro- elektronicatoepassingen.

Juiste maatvoering

Het uitvoeren van het laboratorium in de juiste maatvoering zorgt ervoor dat er betere inschattingen gemaakt kunnen worden voor de ondersteunende installaties. Hiervoor is het belangrijk dat dit in een vroegtijdige fase bekend is. Dit kan resulteren in lagere bouw- en levenscycluskosten.

Synergie met BREEAM-NL credit ENE 01

Deze BREEAM credit is ontwikkeld om verbeteringen binnen laboratoriumgebieden als onderdeel van het ontwerp en uitvoering van het gebouw, te erkennen die momenteel niet onder de NTA 8800 vallen, welke gebruikt wordt om punten onder ENE 01 ‘energie-efficiëntie’ te beoordelen en honoreren.

Geen

Home