BREEAM-NL Nieuwbouw en Renovatie 2014 v1.01

HEA 8 Interne luchtkwaliteit

Het bevorderen van een gezond leef- en verblijfsklimaat door voldoende luchtverversing die vrij is van verontreinigingen van bronnen binnen en buiten het gebouw.

Maximaal punten 2
Verplicht Nee
Verplicht vanaf
Projectgebonden Nee
Defaultcredit Nee
Filtercredit Nee
Exemplary performance Nee
Functie Bijeenkomstfunctie, Industriefunctie, Kantoorfunctie, Logiesfunctie, Onderwijsfunctie (basis en middelbaar), Winkelfunctie, Woonfunctie
Er kunnen maximaal 2 punten toegekend worden. Er moet onderbouwd worden aangetoond dat:
1 2 punten

De hoeveelheid verse luchttoevoer is voldoende voor een gezond binnenklimaat EN dat de toegevoerde buitenlucht niet vervuild wordt door externe of interne bronnen van verontreiniging en waar de binnenlucht van het gebouw wordt beschermd tegen interne bronnen van luchtverontreiniging.

Het volgende toont aan dat aan de criteria wordt voldaan:

Ten aanzien van een voldoende mate van luchtverversing:

1.1

Alle verblijfsruimten hebben een voorziening voor luchtverversing, bestaande uit een component voor de toevoer van verse lucht en een component voor de afvoer van binnenlucht. De (gebruikte) binnenlucht wordt binnen alle verblijfsruimten, afhankelijk van de gebruiksfunctie, de vloeroppervlakte, het maximaal aantal aanwezige personen en de bezettingsgraad, ten minste ververst in een mate zoals aangegeven in Tabel 15. De bepaling van de in Tabel 15 genoemde capaciteit van de voorzieningen voor luchtverversing vindt plaats conform NEN 1087 Ventilatie van gebouwen – Bepalingsmethoden voor nieuwbouw, respectievelijk conform NEN 8087 Ventilatie van gebouwen – Bepalingsmethoden voor bestaande bouw.

Tabel 15: Minimumcapaciteit spuiventilatie verblijfsgebieden en verblijfsruimten per gebruiksfunctie

Gebruiksfunctie

Grenswaarden capaciteit luchtverversing
verblijfsruimte

gebouwfunctie

 [m3/h pp]

 [m3/h per m2]

Bijeenkomstfunctie

 

 
  • kinderopvang

45

 
  • overig

35

 

Industriefunctie

45

 

Kantoorfunctie

35

 

Woonfunctie

 

5,6

Logiesfunctie

45

 

Onderwijsfunctie

45

 
1.2

In verblijfsruimten met een sterk wisselende bezetting (bijeenkomstfuncties, winkelfuncties enz.) is een automatisch monitoringsysteem aanwezig dat het gehalte aan CO2 in de binnenlucht meet en dat, in geval van mechanische ventilatie, het debiet van de luchtverversing automatisch aanstuurt op een wijze dat de hoeveelheid CO2 in de binnenlucht niet de concentratie van 0,08 vol % (800 ppm) overschrijdt. Indien het gebouw op natuurlijke wijze wordt geventileerd, dient een alarmsignaal uit te gaan naar het verantwoordelijke (technische) gebouwbeheer, zodat adequate maatregelen kunnen worden getroffen ten aanzien van het luchten van het gebouw.

In de genoemde verblijfsruimten wisselt de bezetting in de praktijk sterk, zodat er veel tijden zijn waarbinnen kan worden volstaan met een beperkte ventilatie. Voorbeelden van deze ruimten zijn: vergaderzalen, auditoria, gehoorzalen, wachtruimten, restaurants, kantines en fitness- en gymnastiekruimten.

Ten aanzien van het voorkomen dat verontreinigde of gebruikte lucht wordt ingenomen:

1.3

Indien het gebouw mechanisch geventileerd wordt: alle luchtinlaten van de mechanische ventilatiesystemen van het gebouw hebben ter plaatse van de instroomopening een volgens NEN 1087 bepaalde verdunningsfactor van uitstoot van luchtafvoeren en afvoer van rookgas van ten hoogste de in Tabel 16 bepaalde waarde.

Tabel 16: Verdunningsfactor per afvoer en gebouw

 

Soort afvoer

Verdunningfactor

Eigen gebouw

Luchtverversing

0,0075

Afvoervoorziening voor rookgas bij gasgestookte toestellen

0,0075

Afvoervoorziening voor rookgas bij toestellen met andere brandstoffen

0,001


Anders dan eigen gebouw

Luchtverversing

0,0033

Afvoervoorziening voor rookgas bij gasgestookte toestellen

 

Afvoervoorziening voor rookgas bij toestellen met andere brandstoffen

0,0005
1.4

Indien het gebouw mechanisch geventileerd wordt: alle luchtinlaten van de mechanische ventilatiesystemen van het gebouw zijn ten minste 20 meter verwijderd van ‘externe bronnen van luchtverontreiniging’. 

1.5

Indien het gebouw natuurlijk geventileerd wordt: alle ventilatieroosters voor spuiventilatie en alle te openen ramen binnen het gebouw zijn ten minste 10 meter verwijderd van ‘externe bronnen van luchtverontreiniging’. 

1.6

Binnen de mechanische ventilatiesystemen van het gebouw wordt geen systeem van recirculatie toegepast, geen interne isolatie van luchtkanalen en een bevochtigingssysteem dat bestaat uit een stoombevochting of adiabatische bevochtiging die aan aanvullende eisen voldoet (zie Aanvullende informatie).

1.7

Binnen mechanische ventilatiesystemen worden filters toegepast van een minimale kwaliteit en klasse zodat wordt voldaan aan NEN-EN 13779 Ventilatie voor utiliteitsgebouwen – Prestatie-eisen voor ventilatie- en luchtbehandelingsystemen. 

1.8

In ruimten waarin zich een interne bron van luchtverontreiniging bevindt, zoals speciale, aangewezen rookruimten en ruimten bestemd voor printers en/of kopieermachines, wordt de lucht apart afgezogen, waarbij wordt voorkomen dat de afgevoerde lucht uit deze ruimten wordt vermengd met lucht die elders in het gebouw wordt gebruikt voor de luchtverversing.

Nieuwbouw

NEN 1087 wordt toegepast.

 

Renovaties

NEN 8087 wordt toegepast.

Uitbreiding van bestaande bouw

Voor uitbreiding van bestaande gebouwen telt alleen het gedeelte van de uitbreiding en gelden geen aanvullende of afwijkende eisen ten opzichte van de bovenstaande eisen.

Casco

Indien de gebouwfunctie bij ingebruikname is veranderd ten opzichte van het oorspronkelijke casco-ontwerp (bijv. een paar winkels erbij in wat oorspronkelijk als kantoorgebouw is ontworpen), dient gecontroleerd te worden of de eisen ten aanzien van luchtverversing en luchtkwaliteit nog steeds gehaald worden voor de nieuwe (gemengde) functie(s).

Luchtfilters

De toepassing van luchtfilters wordt niet beschouwd als een voldoende bescherming tegen interne of externe bronnen van luchtverontreiniging. Luchtfilters kunnen bij de toepassing van deze credit daarom niet als alternatief worden gewaardeerd voor de eisen uit crediteis 6 bij het tweede creditpunt.

Retail

Voor kledingwinkels die rechtstreeks in de winkel hangen is het van groot belang dat er voldoende wordt geventileerd om alle chemische dampen weg te krijgen. Voor kledingwinkels is de eis van regeling op basis van CO2 (criteria-eis 1.2) niet van toepassing.

Woningen

Eis 1.5 geldt niet voor grondgebonden woningen, alleen voor woongebouwen.

A 1.1 & 1.2 Een kopie van relevante paragrafen uit de specificatie van het werk waarin per verblijfsruimte de eisen ten aanzien van de luchtverversingscapaciteit van de in het gebouw opgenomen voorzieningen zijn opgenomen conform NEN 1078 respectievelijk NEN 8087, gedifferentieerd naar de in de criteria-eisen genoemde gebruiksfuncties. 
B 1.1 & 1.2 Een kopie van relevante paragrafen uit de specificatie van het werk waaruit blijkt dat binnen het gebouw een automatisch monitoringsysteem voor het CO2-gehalte van de binnenlucht wordt geïnstalleerd dat, indien aanwezig, het debiet van de mechanische luchtverversing automatisch regelt of, indien het gebouw op natuurlijke wijze wordt geventileerd, gekoppeld is aan signaleringssysteem voor de gebouwbeheerder.
C 1.3 t/m 1.6 Bouwtekeningen van het gebouw respectievelijk een situatietekening van het perceel waarop de in- en uitlaat van voorzieningen van luchtverversing, de locatie van te openen ramen en/ of andere voorzieningen voor natuurlijke ventilatie zijn aangegeven, alsmede van eventueel aanwezige bronnen van luchtverontreiniging op het eigen perceel en in de nabije omgeving van het perceel (tot een omtrek van 30 meter), alsmede de afstandsbepaling van de inlaten van de voorzieningen van luchtverversing en natuurlijke ventilatie ten opzichte van deze ‘bronnen van luchtverontreiniging’
D 1.3 Een kopie van berekeningen waarmee aangetoond wordt dat de verdunningsfactor ter plaatse van de inlaat van de luchtverversing voldoet aan de gestelde eisen.
E 1.6 Een kopie van relevante paragrafen uit de specificatie van het werk waaruit blijkt dat geen systeem van recirculatie, geen interne isolatie van luchtkanalen en geen luchtbevochtiging dan wel uitsluitend een systeem van stoombevochting of adiabatische bevochtiging worden toegepast
F 1.7 Een kopie van relevante paragrafen uit de specificatie van het werk of een officiële productspecificatie van de fabrikant, waaruit blijkt dat de filters in de mechanische installatie voor luchtverversing voldoen aan de eisen NEN-EN 13779. 
G 1.8 Ontwerptekeningen waaruit blijkt dat de lucht van ruimten met een interne bron van luchtverontreiniging apart afgezogen wordt en zich niet kan vermengen met verversingslucht elders in het gebouw.

 

H 1.3 t/m 1.8

Een inspectierapport van de assessor dat bevestigt:

  • dat de aan- en afvoeropeningen en te openen ramen voor de luchtverversing op de juiste afstand ten opzichte van elkaar en van externe bronnen van verontreininging zijn geplaatst;
  • dat de installatie voldoet aan de gestelde hygiëne- en reinheidseisen;
  • dat ruimten met een interne bron van luchtverontreininging apart afgezogen worden.
  • dat de vereiste filters zijn toegepast.

Indien tussentijdse wijzigingen hebben plaatsgevonden dient het bewijsmateriaal zoals beschreven voor de ontwerpfase voor de gewijzigde onderdelen opnieuw aangeleverd te worden voor de nieuwe situatie en beoordeeld te worden.

 

Externe bronnen van luchtverontreiniging

Dit betreft:

  • Nabijgelegen verkeerswegen.
  • Aanpalende parkeerplaatsen.
  • Laad- en losperrons.
  • Nabijgelegen uitmondingen van industriële of landbouwbedrijven en dergelijke.

Wegen met beperkte toegang en infrequent gebruik, die waarschijnlijk een insignificante impact hebben op de luchtkwaliteit, vallen niet onder externe bronnen van luchtverontreiniging (bijv. een weg om het afval op te halen).

Verblijfsruimte

Ruimte bestemd voor het verblijven van mensen gedurende ten minste een aaneengesloten periode van 30 minuten per dag, dan wel waarin voor de betreffende gebruiksfunctie kenmerkende activiteiten plaatsvinden. Een verblijfsruimte voldoet aan de minimumcriteria ten aanzien van oppervlakte en hoogte uit het Bouwbesluit.

Ruimten met een onvoorspelbaar of sterk variabel bezettingspatroon, zoals:

  • Auditoria.
  • Fitness- en gymnastiekruimten.
  • Winkelruimten.
  • Vergaderzalen, auditoria en gehoorzalen.
  • Wachtruimten.
  • Restaurants/kantines.

Adiabatische bevochtiging

Een luchtbehandelingssysteem met adiabatische bevochtiging is tevens toegestaan indien het voldoet aan de voorwaarden in de ISSO 55.3 en is voorzien van een VDI-6022-hygiënecertificaat.

  • NEN-EN 13779: Ventilatie voor utiliteitsgebouwen – Prestatie-eisen voor ventilatie- en luchtbehandelingsystemen.
  • Arbobeleidsregels: Beleidsregel 6.2 Luchtverversing.
  • Arbo Informatieblad 24 Binnenmilieu.
  • Bouwbesluit, actuele versie.
  • GWI/ISSO: Ontwerp- en montageadviezen. Nieuwbouw eengezinswoningen en appartementgebouwen, 2008.
  • NEN-EN 15243: Ventilatie van gebouwen.
  • NEN-EN 15251: Binnenmilieugerelateerde input parameters voor ontwerp en beoordeling van energieprestatie van gebouwen voor de kwaliteit van binnenlucht, het thermisch comfort, de verlichting en akoestiek.
  • NEN-EN 1886: Ventilatie van gebouwen – Luchtbehandelingkasten.
  • NEN 1087: Ventilatie van gebouwen – Bepalingsmethoden voor nieuwbouw.
  • NEN 1089: Ventilatie van schoolgebouwen – Eisen.
  • NEN 8087: Ventilatie van gebouwen – Bepalingsmethoden voor bestaande gebouwen.
  • NEN-EN 13779: Ventilatie voor utiliteitsgebouwen – Prestatie-eisen voor ventilatie- en luchtbehandelingsystemen.
  • NPR-CR 1752: Ventilatie van gebouwen – Ontwerpcriteria voor de binnenomstandigheden.
  • ISSO-publicatie 61: Ontwerptechnische kwaliteitseisen voor woningventilatiesystemen.
  • ISSO-publicatie 62: Kwaliteitseisen voor gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning in woningen.
  • REHVA Guidebook 8: Cleanliness of ventilation systems, Federation of European Heating and Air-conditioning Associations.
  • REHVA Guidebook 9: Hygiene requirement for ventilation and air-conditioning, Federation of European Heating and Air-conditioning Associations.
  • VDI 6022: Hygienische Anforderungen an Raumlufttechnische Anlagen und Geräte, Verein Deutscher Ingenieure.

Verdunningsfactor bij grote systemen

Voor de bepaling van de verdunningsfactor van luchtafvoer bij criteria-eis 1.3 is de NEN 1087 aangewezen. De NEN 1087 is niet toepasbaar bij:

• Luchtafvoer: een vloeroppervlak >1000 m2 en/of als de capaciteit van de afvoer component van binnenlucht groter is dan 3600 m3/h.

• Afvoer van rookgas: een vloeroppervlak >1000 m2 en/of als de afvoer in verbinding staat met een of meer verbrandingstoestellen waarvan de gezamenlijke nominale belasting groter is dan 130 kW.

Afvoer van luchtafvoeren: Indien de NEN 1087 om bovenstaande redenen niet toepasbaar is voor de bepaling van de verdunningsfactor van luchtafvoer volstaat het om te voldoen aan criteria-eis 3 uit BRL 2011: "Indien het gebouw mechanisch geventileerd wordt: Alle luchtinlaten van de mechanische ventilatiesystemen van het gebouw zijn ten minste 10 meter verwijderd van luchtuitlaten van enig ander mechanisch ventilatiesysteem van het gebouw ter voorkoming van recirculatie van gebruikte lucht."

Afstand tot afvoer van rookgas:

• Indien het vloeroppervlak groter is dan 1000 m2 en de nominale belasting van de verbrandingstoestellen aangesloten op de afvoer kleiner is dan 130 kW wordt de verdunningsfactor van de afvoervoorzieningen van rookgas bepaald conform de NEN 2757-1.

• Indien de nominale belasting van de verbrandingstoestellen aangesloten op de afvoer groter is dan 130 kW wordt de verdunningsfactor van de afvoervoorzieningen van rookgas bepaald conform de NEN 2757-2.

Datum van publicatie:
18 mei 2017

Filters in mechanische ventilatiesystemen

De filters van criteria-eis 1.7 voldoen aan NEN-EN 13779, deze norm is recent vervangen door de NEN-EN 16798-3. De filters binnen mechanische ventilatiesystemen kunnen ook voldoen aan NEN-EN 16798-3.

Datum van publicatie:
14 januari 2019

Achtergrond / Baten

De credit interne luchtkwaliteit heeft als doel te zorgen voor een goede binnenluchtkwaliteit.
Onderzoeken (bijvoorbeeld REHVA Guidebook # 6 (2006) – Indoor Climate and Productivity in Offices) tonen aan dat de arbeidsproductiviteit van werknemers hoger is bij een betere luchtkwaliteit. Werknemers zullen bovendien tevredener zijn over het binnenklimaat.

In het Bouwbesluit zijn eisen opgenomen ten aanzien van het realiseren van ventilatiecapaciteiten in verblijfsruimten. Het gaat hierbij om minimale eisen, die gebaseerd zijn op een CO2-concentratie van 1200 ppm. De BREEAM-NL eisen zijn gebaseerd op een CO2-concentratie van 800 ppm, bovendien worden er nog aanvullende eisen gesteld aan het ventilatiesysteem om de reinheid van de lucht te garanderen. De luchtkwaliteit in een gebouw dat voldoet aan de BREEAM-NL eisen is daardoor beter.

Hoe toe te passen

Bepaling van de filterklasse conform NEN-EN 13779

De filterklasse die toegepast moet worden in het ventilatiesysteem moet bepaald worden conform de NEN-EN 13779. Volgens de norm is het nodig de IDA (Indoor Air Quality) en ODA (Outdoor Air Quality) te bepalen, deze twee waarden in een tabel (tabel A.5 in de norm)  tegen elkaar uitgezet geeft de minimale filterklasse. Voor klimaatinstallaties zijn dat meestal de zogenaamde F-filters, die lopen voor typische klimaatinstallaties en luchtkwaliteiten in de range van F5 tot F9 of een combinatie van meerdere filters.

De ODA is een gegeven dat door de natuur en de mens buiten wordt gecreëerd. In de NEN-EN 13779 wordt verwezen naar de WHO-guidelines voor het bepalen van de ODA. Volgens de norm zijn de volgende kwalificaties te onderscheiden:

  • Landelijk gebied als ODA 1
  • Provinciestad als ODA 2
  • Grootstedelijk gebied als ODA 3

De IDA is afhankelijk van het gewenste CO2 niveau in PPM van de binnenlucht (tabel A.10) OF het luchtdebiet in liter per seconde per persoon (tabel A.11).

  • IDA 1 High indoor air quality
  • IDA 2 Medium indoor air quality
  • IDA 3 Moderate indoor air quality
  • IDA 4 Low indoor air quality

Voor meer informatie wordt geadviseerd om de NEN-EN 13779 door te nemen of bijvoorbeeld de ISSO kenniskaart - Luchtfilters voor ventilatiesystemen selecteren - door te nemen.

Voorbeeldbewijs

Controle filters in opleverfase

In de opleverfase volstaat hier een rapportage van de assessor. Het moet voor de assessor duidelijk zijn dat de juiste filters zijn toegepast. Het is behulpzaam als het projectteam ook de aankoop of leveringsbonnen van de filters aanlevert, waarmee de typen van de ingekochte filters kunnen worden gecontroleerd.


Datum laatste wijziging: 15 februari 2017

Home