BREEAM-NL Nieuwbouw en renovatie utiliteit v6.1.1

WAT 01 Waterverbruik

Het gebruik van drinkwater minimaliseren voor alle sanitaire toepassingen in het gebouw door toepassing van water-efficiënte voorzieningen en door opvang en hergebruik van regenwater en 'grijs' water.

Beschikbare punten 5
Minimale vereiste Nee
Verplicht vanaf Ja
Projectgebonden Ja
Filtercredit Nee
Exemplary performance Ja

De credit bestaat uit twee delen:

  • Waterverbruik (vijf punten);
  • Groot waterverbruik reductie (EP-punt).

Toon aan dat aan de volgende criteria wordt voldaan:

Vijf punten - Waterverbruik (verplicht vanaf de kwalificatie Good)

  1. De efficiëntie van het waterverbruik in het gebouw wordt beoordeeld met de WAT 01 calculator (zie methodiek).
     
  2. Het beoogde waterverbruik (liter/persoon/dag) van het gebouw wordt vergeleken met een referentieniveau waarmee vervolgens een percentuele verbetering wordt berekend. Op basis van deze percentuele verbetering worden in Tabel WAT01.1 punten toegekend.
     
  3. Het waterverbruik van de volgende voorzieningen moet in de beoordeling worden meegenomen:
    1. Wc's;
    2. Urinoirs;
    3. Kranen voor wastafel, in (professionele) keukens en afvalverwerkingsmachines;
    4. Douches;
    5. Baden;
    6. Afwasmachines voor huishoudelijke of commerciële doeleinden;
    7. Wasmachine voor huishoudelijke of commerciële doeleinden.

De WAT 01 calculator stelt vast voor welke gebouwtypen de bovengenoemde voorzieningen moeten worden beoordeeld.

  1. Als er een zwart -, grijs- of regenwateropvangsysteem in het gebouwontwerp is gespecificeerd, wordt de opbrengst (liter/ persoon/dag) daarvan ter compensatie meegerekend voor sanitaire voorzieningen die anders gebruik zouden maken van drinkwater.
     
  2. Het grijswatersysteem moeten worden gespecificeerd en geïnstalleerd in overeenstemming met de bepalingen uit NEN-EN 16941-2:2021.
     
  3. Het regenwateropvangsystemen moeten worden gespecificeerd en geïnstalleerd in overeenstemming met de bepalingen uit NEN-EN 16941-1:2024.

Geen punten - Aanvullend voor EU Taxonomie

  1. De watertoestellen die geïnstalleerd zijn in het gebouw voldoen aan de vereisten conform Tabel WAT 01.2. Dit wordt bevestigd aan de hand van de calculator.
     
  2. Het testen van de voorzieningen gebeurt conform de specificaties genoemd in CN6.
  1. De criteria 1 t/m 5 zijn behaald en de percentuele verbetering uit criterium 2 is meer dan 85%.

Tabel WAT 01.1 Beschikbare punten voor de procentuele verbetering van efficiënt waterverbruik, ten opzichte van het referentieniveau

Aantal punten

% Verbetering

Eén

15%

Twee

30%

Drie

45%

Vier

60%

Vijf

75%

EP-punt

85%

Tabel WAT 01.2 Vereisten voorzieningen conform EU Taxonomie

Voorziening

Vereiste

Wastafelkranen en keukenkranen

Maximale waterstroom: 6 liter/min

Douches

Maximale waterstroom: 8 liter/min

Wc’s met inbegrip van duoblokken, potten en waterreservoirs

Maximaal volledig spoelvolume: 6 liter

Maximaal gemiddeld spoelvolume: 3,5 liter

Maximaal waterverbruik: 2 liter/pot/uur

Tabel WAT 01.3 minimale uitgangspunten voorzieningen

Voorziening

minimale uitgangspunt

Toilet/WC

6 liter effectief spoelvolume

Urinior

8,75 liter/kom/uur

Wastafel- en keukenkranen

10 liter/minuut

Douche

12 liter/minuut

Bad

200 liter

Vaatwasser (huishoudelijk)

17 liter/cyclus

Vaatwasser (commercieel)

8 liter/rek

Wasmachine (huishoudelijk)

90 liter/cyclus

Wasmachine (commercieel)

14 liter/kg

Afvalverwerkingsunit

17 liter/minuut

Referentie

onderwerp

omschrijving

Toepassingsgebied

CN1

Toepasbaarheid van de criteria

In hoofdstuk 3.2 Tabel 6 staat het toepassingsgebied voor elk criterium, per gebruiksfunctie en projecttype. Criteria die niet van toepassing zijn, worden daar weergegeven. Aanvullende of aangepaste criteria voor een specifiek projecttype en gebruiksfunctie staan in de aanvulling op de criteria van de credit.

CN1.1

Utiliteit – Casco en centrale installaties – Huurdersvoorzieningen

Voor huurdersvoorzieningen die niet worden gespecificeerd en geïnstalleerd door de ontwikkelaar van het gebouw moeten de minimale uitgangspunten uit tabel WAT 01.3 worden aangehouden.

CN1.2

Uitbreiding van bestaande gebouwen

Als alleen de uitbreiding van het bestaande gebouw wordt beoordeeld, moet het dak van de uitbreiding worden gerekend als het afstromende dakoppervlak. Als het dak van het bestaande gebouw nog gebruikt kan worden (en niet al is toegewezen aan een bestaand regenwateropvangsysteem), mag dit worden meegeteld bij het dakoppervlak van de uitbreiding.

CN1.3

Logiesfunctie

Voor een logiesfunctie kan de WAT 01 Rekentool worden gebruikt voor ‘overige gebouwen’, zie annex A10

CN1.4

Veel water nodig voor irrigatie van tuinbouw

Voor locaties waar water nodig is voor de irrigatie van tuinbouw, zoals botanische tuinen, tuincentra of golfbanen, wateropvang mag ook hiervoor worden gebruikt.

Algemeen

CN2

Gegevens zwart, grijs- en regenwatersystemen

Voor systemen voor zwart water, grijs water en regenwater moeten de volgende gegevens worden ingevoerd.

Voor systemen voor zwart water en grijs water:

Het percentage volume van het afvalwater dat wordt verzameld (en hergebruikt) uit de volgende (indien van toepassing): wasbakken, douches, keukenspoelbakken, vaatwassers, baden, wasmachines en bronnen van afvalwater van niet-huishoudelijke componenten.

Voor regenwatersystemen, kies één van de volgende opties:

Optie 1:

  • Horizontale projectie van het verzamelgebied (m²)
  • Oppervlakte-opbrengstcoëfficiënt (%)
  • Hydraulische behandelingscoëfficiënt (%)
  • Jaarlijkse lokale neerslag (mm/jaar)

Optie 2:

  • Dagelijkse regenwaterverzameling (liters)

De dagelijkse regenwaterverzameling (liters) moet worden berekend op basis van geloofwaardige en verifieerbare nationale of lokale gegevens, bijvoorbeeld van een regionale, nationale of internationale meteorologische organisatie, gegevensbron of een gelijkwaardige bron.

CN3

Minimale periode van opvang regenwater

Voor de beoordeling van deze credit is de periode voor de opvang van regenwater vastgesteld op minimaal 18 dagen. Dit staat gelijk aan ongeveer 5% van de totale jaarlijkse regenval.

CN4

Afstroming van verharde oppervlakken

Afstroming van verharde oppervlakken en groendaken kan ook worden meegeteld in de berekening. Als de afstroming zowel van daken als van verharde oppervlakken wordt verzameld, moet het totale afstromende oppervlak minimaal gelijk zijn aan de horizontale projectie van het dak.

CN5

Opleverfase

De bewijsvoering voor het type en het aantal geïnstalleerde toiletten in de opleverfase kan worden geleverd door een inspectie op locatie door de assessor. Het is belangrijk dat het type plaatje en/of de instellingen van het spoelverbruik zichtbaar zijn. De controle kan ook worden uitgevoerd door de commissioning manager als onderdeel van MAN 04. Zijn verklaring, samen met de inkoopbonnen en/of foto's van de bouw, kan voldoende zijn.

Aanvullend EU Taxonomie

CN6

Specificaties voor het testen van voorzieningen

Aan al van onderstaande specificaties wordt voldaan:

  1. Het debiet wordt geregistreerd bij de standaardreferentiedruk 3-0/+ 0,2 bar of 0,1-0/+ 0,02 bar voor tot lage druk beperkte producten.
  2. Het debiet bij de onderdruk 1,5-0/+ 0,2 bar bedraagt ≥ 60% van het maximaal beschikbare debiet.
  3. Voor mengdouches bedraagt de referentietemperatuur 38 ± 1 ̊C.
  4. Wanneer de stroom lager moet zijn dan 6l/min, voldoet dit aan de regel van punt 2.
  5. Voor kranen wordt de procedure van het punt 10.2.3 van (NEN)-EN 200 gevolgd, met de volgende uitzonderingen;
    1. voor kranen die niet beperkt zijn tot uitsluitend lagedruktoepassingen: oefen een druk van 3-0/+ 0,2 bar uit op zowel de warme als de koude inlaat;
    2. voor kranen die beperkt zijn tot uitsluitend lagedruktoepassingen: oefen een druk van 0,4-0/+ 0,02 bar uit op zowel de warme als de koude inlaat en open de stroomregeling volledig.

WAT 01  calculator 
De BREEAM WAT 01-rekentool is een methode om de waterefficiëntie te beoordelen voor de meest voorkomende gebouwtypen. De rekentool berekent het waterverbruik van het hele gebouw (in liter per persoon per dag en m³ per persoon per jaar) op basis van standaardgegevens voor sanitaire voorzieningen en de bezettingsgraad van het gebouw. De rekentool en de bijbehorende richtlijnen zijn beschikbaar op de website.

De rekentool is een beoordelingsinstrument en géén ontwerptool voor de watervraag en afvoersystemen. Omdat het waterverbruik afhankelijk is van het gedrag van de gebruikers en de bezettingsgraad, geven de resultaten van de rekentool niet het werkelijke waterverbruik weer. De resultaten mogen dus niet worden gebruikt om het werkelijke waterverbruik van het gebouw in te schatten. 

Invullen van de WAT 01 calculator 
In de WAT 01 calculator kan één gebruiksfunctie worden ingevuld. De hoofdgebruikfunctie van het gebouw moet in de calculator worden ingevuld. Het totale BVO (de som van het BVO per gebruiksfunctie) van het project moet in de calculator worden ingevuld. Alle water verbruikende voorzieningen in het gebouw, zoals genoemd in criterium 3, moeten worden ingevuld in de calculator. Op basis van de specificaties van deze water verbruikende voorzieningen wordt een percentuele verbetering berekend door de calculator.

Invullen van de tool regenwater 
Zie de hulppagina bij de beoordelingsrichtlijn Nieuwbouw en renovatie utiliteit v6.1 op www.richtlijn.breeam.nl

criteria

ontwerpfase

Opleverfase

Alle

Met één of meer bewijsstukken, zoals vermeld in hoofdstuk 4.0 BREEAM-NL Bewijsmateriaal, moet worden aangetoond dat het project aan de criteria voldoet.

Aanvullend EU Taxonomie

Technische informatiebladen, productcertificaten of gelijkwaardig.

BREEAM WAT 01-calculator
De BREEAM WAT 01-rekentool is een methode voor het beoordelen van de waterefficiëntie in de meest voorkomende gebouwtypen. De rekentool berekent het waterverbruik van het hele gebouw op grond van gegevens voor sanitaire voorzieningen en de bezettingsgraad van het gebouw. De rekentool en de bijbehorende richtlijnen voor de toepassing ervan zijn op de website beschikbaar.

Waterverbruik sanitaire voorzieningen
Het water (drinkbaar en niet-drinkbaar) dat wordt verbruikt door alle sanitair voorzieningen, waaronder keukenkranen, kranen van wastafels, baden, douches, wc's, urinoirs, wasmachines, afwasmachines en schoonmaakinstallaties in het gebouw, bijvoorbeeld voor het doorspoelen van wc's of ander toegestaan gebruik van niet-drinkbaar water.

Drinkwater (of leidingwater) 
Water van drinkbare kwaliteit, afgenomen van een aansluiting op de hoofdwatertoevoer vanuit het drinkwaterleidingnet. In Nederland gedefinieerd als leidingwater.

Huishoudwater of grijs water 
Licht verontreinigd afvalwater dat afkomstig is van huishoudelijke handelingen (zoals douche, keuken, wasmachine) dat niet voldoet aan de kwaliteitseisen van drinkwater en dat in collectieve installaties uitsluitend bestemd is voor toiletspoeling, wasmachine of het besproeien van de groenvoorzieningen.

Niet-drinkbaar water 
Al het water anders dan drinkwater.

Recycling van regenwater 
De juiste opvang en opslag van afstromend regenwater van verharde oppervlakken en groendaken om te voorzien in de behoefte aan niet-drinkbaar water in het gebouw, bijvoorbeeld voor het doorspoelen van wc's of ander toelaatbaar gebruik van niet-drinkbaar water.

Recycling van grijswater 
De juiste opvang, verwerking (zuivering) en opslag van huishoudelijk afvalwater - het water dat afkomstig is van keukens, baden of douches, wasruimtes en vergelijkbare ruimtes - om te voorzien in de behoefte aan niet-drinkbaar water.

Aandachtspunten bij ontwerp van grijswatersystemen 
Het gebruik van grijswater binnen een gebouw kan hygiëneproblemen veroorzaken als het systeem niet goed is ontworpen, geïnstalleerd en/of onderhouden. Duidelijke ontwerpinformatie, onderhoudsprocedures en een goed begrip van deze aandachtspunten bij de gebruikers kunnen deze problemen voorkomen. Grijswatersystemen die aandachtig zijn ontworpen en geïnstalleerd kunnen worden gebruikt zonder enig bezwaar voor de volksgezondheid en veiligheid.

In het belang van de volksgezondheid worden in de Drinkwaterregeling eisen gesteld aan de productie, de distributie en het gebruik van grijs water. Er zijn geen kwaliteitseisen voor grijs water geformuleerd, omdat de kosten van handhaving de voordelen van het gebruik teniet zouden doen. In plaats daarvan zijn in de Drinkwaterregeling voorschriften van technische aard opgenomen. Tezamen bieden de NEN 1006+A1:2018 (Algemene voorschriften voor leidingwaterinstallaties), de NEN- EN 16941-2:2017 (ontwerp) en ISSO 70.1 (2011) een geheel aan voorschriften die het veilig gebruik van grijs water mogelijk maken.

Aanvullend EU Taxonomie 
Vanuit de EU Taxonomie wordt naar Europese normen verwezen om de technische specificaties van de voorzieningen te beoordelen. Zo kan de volgende norm gebruikt worden om de specificaties voor kranen aan te tonen: (NEN)-EN 200 Sanitaire kranen – Tapkranen en mengkranen voor leidingwaterinstallaties type 1 en type 2 – Algemene technische specificatie.

Andere Europese normen om de technische specificaties van de voorzieningen te beoordelen zijn: 

  • (NEN)-EN 816 Sanitaire kranen – Zelfsluitende kranen (PN 10).
  • (NEN)-EN 817 Sanitaire kranen – Mechanisch instelbare mengkranen (PN 10) – Algemene technische eisen.
  • (NEN)-EN 1111 Sanitaire kranen en hulpstukken – Thermostatische mengkranen (PN 10) – Algemene technische eisen.
  • (NEN)-EN 1112 Sanitaire kranen – Douchekoppen voor sanitaire kranen voor leidingwaterinstallaties type 1 en type 2 – Algemene technische eisen.
  • (NEN)-EN 1113 Sanitaire kranen – Doucheslangen voor sanitaire kranen voor leidingwaterinstallaties type 1 en type 2 – Algemene technische eisen.
  • (NEN)-EN 1287 Sanitaire kranen – Thermostatische mengkranen voor lagedruktoepassingen – Algemene technische specificaties.
  • (NEN)-EN 15091 Sanitaire kranen en hulpstukken - Elektronisch openende en sluitende kranen en hulpstukken.
  • NEN-EN 16941-2:2021 (ontwerp) Locatie gebonden niet-drinkwatersystemen – Deel 2: Systemen voor het gebruik van grijs water.
  • NEN-EN 16941-1:2024 en Locatie gebonden niet-drinkwatersystemen – Deel 1: Systemen voor het gebruik van regenwater.

WAT 01 watercalculator

Voor de beoordelingsrichtlijn Nieuwbouw en renovatie utiliteit v6.1.1 is een nieuwe watercalculator ontwikkeld. Deze calculator berekent het drinkwaterverbruik in liters per persoon per dag, op basis van de specificatie van de waterverbruikende onderdelen. Dit verbruik wordt vergeleken met een zogenaamde "baseline". De verbetering ten opzichte van de baseline bepaalt het aantal behaalde BREEAM-NL punten. Deze punten worden automatisch berekend in de tool. De tool kan ingevuld worden opgeslagen en op elk gewenst moment aangepast worden mochten specificaties wijzigen.

De tool is de downloaden via de volgende link.
WAT 01 - Watercalculator v1.2.

Omdat het een excel met macro's is, is de manier van openen als volgt.

  1. Via de link download je het bestand op je computer.
  2. Klik met rechtermuisknop op het bestand en selecteer eigenschappen om de eventuele blokkering op te heffen. 
  3. Open het bestand via het programma excel en sta de macro toe en op de knop "Invullen gegevens" om de watercalculator in te kunnen vullen.

Op 21 maart 2025 is versie 1.2 van de calculator online gezet. Hierin zijn in het output-blad een aantal wijzigingen opgenomen. Er kan nu projectinformatie worden ingevuld. Ook is het verbeterpercentage zichtbaar en laat de tool nu ook zien of het EP behaald is. Daarnaast is een beknopt overzicht opgenomen van ingevoerde waardes wat de BREEAM-NL Expert en Assessor handvatten geeft bij verantwoording en validatie.  Er zijn geen wijzigingen aangebracht in de rekenmethodiek of score-bepaling. 

Toegevoegd 7 maart 2025, gewijzigd op 21 maart 2025. 

Home