BREEAM-NL Nieuwbouw en renovatie utiliteit v6.1.1

POL 01 Milieueffect van koudemiddelen

De bijdrage van koudemiddel aan klimaatverandering verminderen door gebruik van natuurlijke en milieuvriendelijke koudemiddelen zonder of met een zeer geringe bijdrage aan het broeikaseffect, en lekkage te voorkomen.

Beschikbare punten 3
Minimale vereiste Ja
Verplicht vanaf Nee
Projectgebonden Ja
Filtercredit Nee
Exemplary performance Nee

Deze credit bestaat uit drie delen:

  • Geen gebruik van koudemiddelen (drie punten);
  • Systeemvereisten (minimale vereiste);
  • Effect van koudemiddel en lekdetectie (drie punten).

Toon aan dat aan de volgende criteria wordt voldaan:

Drie punten - Geen koudemiddelen gebruikt

  1. Alle punten kunnen automatisch worden toegekend als voor de geplaatste installaties of systemen in het gebouw geen koudemiddelen worden gebruikt. Dit geldt ook voor aansluitingen op installaties die geen koudemiddelen gebruiken, zowel buiten het gebouw op eigen terrein als in het geval van aansluiting op installaties die geen koudemiddelen gebruiken op gebiedsniveau. Voorwaarde is dat het eerste deel van credit HEA 05 is behaald.

    OF 

Minimale vereiste - Systeemvereisten

Als er voor het gebouw wel koudemiddelen worden gebruikt, kunnen de drie punten als volgt worden behaald:

  1. Alle systemen (met elektrische compressoren) moeten voldoen aan de vereisten van NEN-EN 378:2016 of ISO 5149:2014. Daarnaast moeten koelsystemen die ammoniak bevatten ook voldoen aan PGS13:2009, koelsystemen met brandbare koudemiddelen aan NPR 7600:2020 en kooldioxide aan NPR 7601:2020.

Drie punten - Effect van het koudemiddel en lekdetectie

  1. Zie methodiek voor het berekenen van de koolstofdioxide-uitstoot equivalent van koudemiddelen (‘direct effect life cycle’ (DELC) CO₂ eq). Voor systemen die zowel koelen als verwarmen, wordt het koelvermogen in kW gebruikt om de berekening uit te voeren. Met de uitkomst van de POL 01-Rekentool en de tabel POL 01.1 worden de punten als volgt toegekend zoals beschreven in Tabel POL 01.1.
     
  2. Alle systemen zijn hermetisch afgesloten of gebruiken koudemiddelen die natuurlijk én milieuvriendelijk zijn.

    OF Als niet aan het criterium kan worden voldaan en wanneer systemen niet hermetisch zijn afgesloten, moet men verplicht aan de onderstaande eisen voldoen: 
     
  3. Systemen beschikken over:
    1. Een permanent automatisch detectiesysteem voor het lekken van koudemiddel(en). Het detectiesysteem is degelijk en getest en is in staat om continue op lekken te controleren.

      OF
       
    2. Een ingebouwde automatische diagnoseprocedure voor lekdetectie is geïnstalleerd.
       

  4. Het systeem moet in staat zijn om de resterende koudemiddel(en) automatisch te isoleren en in te sluiten als reactie op een geconstateerd lek.

Tabel POL 01.1 - Impact koudemiddelen op klimaatverandering (Global Warming Potential)

Impact koudemiddel

Aantal punten

GWP = 0

3

GWP ≤ 5

2

DELC CO₂ eq / kW koelvermogen

≤ 500 kg CO₂/kW en GWP ≤ 750

1

Tabel POL 01.2 Effecten van koudemiddelen op klimaatverandering (Global Warming Potential)

Systeemtype

Standaardwaarden levensduur systemen (jaren) – DELC

Koelers met kleine en middelgrote inhoud

15

Koelers met grote inhoud

20

Splitsysteem

15

Variable Refrigerant Flow (VRF)-systeem

15

Alle overage systemin

10

Opmerking
Bij het bepalen of het gespecificeerde systeem als klein, middelgroot of groot moet worden beschouwd, moet het volgende worden overwogen:

Koeler met kleine inhoud

  • Scroll-, rotory-, swing-, of zuigcompressor.

Koeler met middelgrote inhoud

  • Scroll-, of schroefcompressor.

Koeler met grote inhoud

  • Centrifugaal compressor.

Tabel POL 01.3 - Standaardwaarden jaarlijkse lekpercentage, wanneer fabrikant gegevens niet beschikbaar zijn

Systeemtype

Standaardwaarden levensduur systemen (jaren) – DELC

Koudeopslag en vitrinesystemen

Volledige koelvitrine

3%

Split-/condensorunits

7%

Centraal

10%

Aircosystemen

Splitsysteem

7%

Kleine koelers

7%

Grote/middelgrote koelers

10%

Warmtepompen

6%

Deze cijfers zijn gebaseerd op onderzoeksrapporten 310893 en 331069 uitgevoerd door KWA i.s.m. NVKL in opdracht van RVO. 

Referentie

Onderwerp

Omschrijving

Toepassingsgebied

CN1

Toepasbaarheid van de criteria

In hoofdstuk 3.2 Tabel 6 staat het toepassingsgebied voor elk criterium, per gebruiksfunctie en projecttype.  Criteria die niet van toepassing zijn, worden daar weergegeven. Aanvullende of aangepaste criteria voor een specifiek projecttype en gebruiksfunctie staan in de aanvulling op de criteria van de credit.

CN1.2

Casco en centrale installaties

De drie punten kunnen standaard worden toegekend als het gebouw zo is ontworpen dat het bij oplevering voldoet aan criterium 1 t/m 3 van HEA 05 - Thermisch Comfort, zonder gebruik te maken van koudemiddelen of met een koudemiddel waarvan de GWP = 0. Dit geldt ook voor gebouwen die zijn aangesloten op gebiedsniveau buiten het gebouw of terrein.

Algemeen

CN2

Toepassingsgebied en gebruiksdoeleinden

De criteria van deze credit zijn van toepassing op de in het gebouw geïnstalleerde airco- en koelsystemen voor de volgende gebruiksdoeleinden, ongeacht de koudemiddelvulling (kg) in de systemen:

  1. Comfortkoeling en ruimteverwarming (inclusief koudemiddelen in warmtepompen).
  2. Als het gebouw wordt aangesloten op een gemeenschappelijk WKO-systeem dat vanwege ouderdom niet voldoet aan de eisen van NEN-EN 378:2016 of ISO 5149:2014, is het toegestaan om aan te tonen dat het WKO-systeem voldeed aan de toen geldende versie van de NEN 378 of ISO 5149-norm.
  3. Koudeopslag, inclusief vitrinekasten voor de verkoop van snacks en drankjes, maar met uitzondering van huishoudelijk witgoed.
  4. Procesgebonden koellasten, zoals servers en IT-apparatuur.
  5. Opwekking buiten het gebouw of terrein, zoals stadsverwarming of koelsystemen op gebiedsniveau.

CN3

Hermetisch afgesloten systemen: geen vereisten van lekdetectiesysteem

Behalve voor systemen die onder CN2 vallen, komt de verplichting voor lekdetectie te vervallen voor installaties van kleine, meervoudige, hermetisch afgesloten koelsystemen. De aangetoonde gemiddelde hoeveelheid lekkage per systeem moet minder dan drie gram per jaar zijn. De gemiddelde GWP-eis van ≤ 750 moet worden aangetoond.

CN4

Specificatie van meerdere systemen

Als er meer dan één airco- of koelsysteem in het gebouw is geïnstalleerd, dan moeten de relevante technische gegevens voor elk systeem bekend zijn om de POL 01-rekentool in te vullen. De rekentool berekend vervolgens het gemiddelde en bepaalt het aantal te behalen punten.

CN5

Aanvullingen op automatische isolatie en insluiting van koudemiddel
  1. De koelinstallatie schakelt automatisch uit en koudemiddelen worden afgepompt wanneer verhoogde concentraties van koudemiddelen in de installatieruimte worden gedetecteerd. Deze voorzieningen voldoen doorgaans alleen als de installaties zijn opgesteld in een installatieruimte of een mechanisch gecontroleerde luchtdichte ruimte.
  2. Het automatisch leegpompen naar een opslagvat is alleen toegestaan als er ook automatische afsluiters zijn geïnstalleerd die het koudemiddel vasthouden na het leegpompen van de installatie. Het opslagvat mag geen condensor zijn, aangezien dit onderdeel uitmaakt van het compressie/expansiesysteem.
  3. De alarmwaarde waarbij het koudemiddelafpompsysteem automatisch in werking treedt, is afhankelijk van het type koudemiddel (zoals gedefinieerd in de F-gassenverordening). Handbediende systemen zijn niet toegestaan.

POL 01-Rekentool
Het aantal behaalde punten voor deze credit wordt berekend aan de hand van de POL 01-Rekentool. De rekentool hoeft alleen te worden gebruikt wanneer koudemiddelen worden toegepaste met een GWP hoger dan vijf.

De Direct Effect Life Cycle CO2-uitstoot (DELC) per kW koel- en verwarmingsvermogen wordt berekend op basis van de volgende vergelijking:

(Koudemiddelverlies in werking+koudemiddelverlies systeem buiten werking× GWP)Koelvermogen (kW)

Waarin:
1. Koudemiddelverlies in werking= (Refcharge × Sys oplife × (L1 + L2 + S1 + S2))100
2. Koudemiddelverlies systeem buiten werking= Refcharge ×(1 - Ref RecEff÷100)

Term

Omschrijving

Ref charge

Koudemiddelvulling (kg). Zie kenplaat installateur (niet van leverancier).

Sys op-life

Operationele levensduur systeem (jaren).

Ref RecEff

Terugwinefficiëntiecoëfficiënt koudemiddel (%).

L1

Terugwinefficiëntiecoëfficiënt koudemiddel (%): Jaarlijks lekpercentage (units: % koudemiddelvulling).

L2

Jaarlijkse spuifactor voor niet-condenseerbare gassen (% koudemiddelvulling)

S1

Vrijgekomen bij jaarlijks onderhoud (% koudemiddelvulling).

S2

Waarschijnlijkheidsfactor voor rampzalige storingen (% koudemiddelvulling verlies/jaar).

GWP

Global Warming Potential van het koudemiddel. De bijdrage aan het broeikaseffect uitgedrukt in CO2-equivalenten. De toevoeging ‘100’ betreft de zichtperiode van 100 jaar (de bijdrage van het koudemiddel over 100 jaar).

kW

Koel- en verwarmingscapaciteit.

De volgende forfaitaire waarden moeten worden gebruikt als er geen systeem specifieke gegevens beschikbaar zijn:

Term

Omschrijving

Sys op-life

Zie Tabel POL01.2

Ref RecEff

95%1

L1

Zie Tabel POL01.3.

L2

0,5%2

S1

0,25%3

S2

1%4

GWP

De actuele lijst met veel voorkomende soorten koudemiddelen met een GWP-waarde over 100 jaar vind je in het meest actuele IPCC-rapport.

Opmerkingen:

1 Dit percentage is beduidend lager bij samengestelde koudemiddelen. Hiervoor dient dan ook de juiste % van de fabrikant worden aangeleverd daar bij lekkage het lichtste component uit het mengsel verdwijnt en op den duur tot gevolg heeft dat het gehele mengsel vervangen moet worden.

2  Als het systeem niet jaarlijks hoeft te worden ontlucht mag 0% worden gebruikt.

3 Dit is van toepassing als het systeem opengemaakt moet worden om het jaarlijkse onderhoud uit te voeren. Voor systemen die niet opengemaakt hoeven worden, is er geen bijbehorend jaarlijks vrijkomen van koudemiddel en mag standaard 0% worden gebruikt.

4 Gebaseerd op een storingspercentage van 1 op 100 systemen. Dit percentage geldt alleen bij nieuwe installaties. Bij retrofit van installaties met vervanging van koudemiddel dient hier een hogere factor worden aangehouden.

De volgende informatie moet worden verkregen van de W- of E- adviseur van het ontwerpteam of van de fabrikant van het systeem:

  • Systeemtype;
  • Ref charge;
  • GWP;
  • kW.

Wanneer fabrikanten cijfers aanleveren voor de DELC-berekening, dienen deze onderbouwd te zijn met onafhankelijk geverifieerde data afkomstig van koelinstallateurs. De DELC-berekening is een maatstaf voor risico op en zwaarte van potentiële systeem lekkages. De cijfers die hiervoor worden gebruikt dienen representatief te zijn voor alle geïnstalleerde systemen met inachtneming van verwacht onderhoud en gebruik.

Criteria

Ontwerpfase

Opleverfase

Alle

Met één of meer bewijsstukken, zoals vermeld in hoofdstuk 4.0 BREEAM-NL Bewijsmateriaal, moet worden aangetoond dat het project aan de criteria voldoet.

Koolstofdioxide-equivalent Direct Effect Life Cycle (DELC)
In de context van deze credit betreft DELC eq een meting van het effect op de opwarming van de aarde als gevolg van de uitstoot van koudemiddelen in de atmosfeer gedurende de levensduur van apparatuur (units: kgCO2eq.). Bij de berekening wordt geschat hoeveel koudemiddel er in totaal vrijkomt in de gebruiksperiode en de daarbij behorende omzetting naar een gelijkwaardige hoeveelheid koolstofdioxide. Als het systeem gebruik maakt van verschillende koudemiddelen, bijvoorbeeld een primair- en een secundair koudemiddel, of een cascadesysteem, dan worden er individuele berekeningen gemaakt voor alle koudemiddelen die bijdragen aan het rechtstreekse effect.

Total Equivalent Warming Impact (TEWI)
De formule die wordt gebruikt om de Direct Effect Life Cycle CO2eq-uitstoot te berekenen in deze credit is gebaseerd op de methode van het totale equivalente broeikaseffect (Total Equivalent Warming Impact -TEWI) voor nieuwe stilstaande koel- en airconditioningsystemen. TEWI is een meting van het totale broeikaseffect van apparatuur die rekening houdt met zowel direct (zoals beoordeeld in deze credit) en indirecte emissies die ontstaan uit de energie die wordt verbruikt door het gebruik van de apparatuur (zoals in beoordeeld in ENE 01).

Raadpleeg voor meer informatie NEN-EN 378-1:2016 en de Guideline Methods of Calculating TEWI van de British Refrigeration Association (BRA).

Global Warming Potential (GWP)
De bijdrage aan het broeikaseffect uitgedrukt in CO2-equivalenten. De toevoeging ‘100’ betreft de zichtperiode van 100 jaar. (De bijdrage van het koudemiddel over 100 jaar). De lijst met veel voorkomende soorten koudemiddelen met een GWP-waarde over 100 jaar vind je in het meest actuele IPPC-rapport.

Synthetische koudemiddelen
Synthetische koudemiddelen zijn stoffen die van nature niet voorkomen maar door de mens zijn ontwikkeld voor industriële doeleinden, bijvoorbeeld HFK's.

Huishoudelijk witgoed
In context van deze credit kan onder huishoudelijk witgoed koelkasten in kantoorpantry’s met of zonder vriesvak worden verstaan.

Natuurlijke en milieuvriendelijke koudemiddelen
Natuurlijke koudemiddelen komen ook van nature voor in het milieu, zoals water (R718), CO2 (R744) en ammoniak (R717).

Automatische isolatie en insluiting van koudemiddel
Elk systeem dat het koudemiddel isoleert en insluit om lekkage in de atmosfeer tot een minimum te beperken in geval van een storing in het systeem.

Geen. 

  • NEN-EN 378:2016 nl Koelinstallaties en warmtepompen – Veiligheids- en milieueisen.
  • NEN-ISO 5149-1:2014/A1:2015 en Koelinstallaties en warmtepompen – Veiligheids- en milieueisen.
  • PGS 13:2009 Ammoniak als koudemiddel in koelinstallaties en warmtepompen – richtlijn.
  • NPR 7600:2020 nl – Toepassing van koolwaterstoffen als koudemiddel in koelsystemen en warmtepompen.
  • NPR 7601:2020 nl – Toepassing van kooldioxide als koudemiddel in koelsystemen en warmtepompen.
  • Guideline Methods of Calculating TEWI Issue 2, (2006), BRA-specificatie.
  • Steekproefonderzoek HFK en R22-emissies, koudemiddelvulling en lekpercentage in de Zuivel, Vlees en Overige voedingsmiddelensectoren, Agentschap NL – KWA, rapport 3108930DR02.
  • Steekproefonderzoek naar de totale koudemiddelinhoud en het gemiddelde lekpercentage van HFK en HCFK in Nederland 2011- 2013, RWS en RIVM – KWA, rapport 3310690DR0.

Bepaling DELC van koudemiddelen

Voor het bepalen van de DELC van koudemiddelen moet de POL 01 rekentool worden gebruikt. 

BREEAM_NL_NB_2020_Pol01_Tool_v1.0

Home