BREEAM-NL Nieuwbouw en renovatie utiliteit v6.1.1

HEA 04 Interne luchtkwaliteit

Het bevorderen van een gezond leef- en verblijfsklimaat door een adequate luchtverversing, spuiventilatie en een minimale luchtverontreiniging door bouwproducten en afwerkingsmaterialen.

Beschikbare punten 5
Minimale vereiste Nee
Verplicht vanaf Nee
Projectgebonden Ja
Filtercredit Nee
Exemplary performance Ja

De credit bestaat uit zes delen:

  • Luchtkwaliteit (minimale vereiste);
  • Ventilatie (twee punten);
  • Spuiventilatie (één punt);
  • Emissies van bouwproducten en afwerkingsmaterialen (één punt);
  • Meten luchtkwaliteit bij oplevering gebouw (één punt);
  • Emissies van bouwproducten en afwerkingsmaterialen (EP-punt).

Toon aan dat aan de volgende criteria wordt voldaan:

Minimale vereiste - Luchtkwaliteit

  1. Het gebouw is geoptimaliseerd om binnen een optimale luchtkwaliteit te garanderen (zie methodiek).

Twee punten - Ventilatie

Luchtverversing in het geval van natuurlijke- en mechanische ventilatie

  1. Alle verblijfsruimtes hebben een voorziening voor luchtverversing, bestaande uit een component voor de toevoer van verse lucht en een component voor de afvoer van binnenlucht (luchtafvoerrooster of overstroomrooster).
     
  2. In alle verblijfsruimtes wordt de binnenlucht afhankelijk van de gebruiksfunctie, de vloeroppervlakte, het maximaal aantal aanwezige personen en de maximale bezettingsgraad, ten minste ververst in een mate zoals aangegeven in Tabel HEA 04.1.
     
  3. De hoeveelheid luchtverversing wordt bepaald conform de bepalingen uit de norm NEN 1087:2001 Ventilatie van gebouwen – Bepalingsmethoden voor nieuwbouw.

Filtereisen mechanische ventilatie

  1. Binnen het mechanische ventilatiesysteem worden filters gebruikt om te waarborgen dat alle aangevoerde lucht gefilterd is. De filters zorgen voor een luchtkwaliteit die voldoet aan de SUP2-klasse volgens de norm NEN-EN 16798-3.

Het voorkomen van verontreiniging van buiten naar binnen in het geval van mechanische ventilatie

  1. Om te voorkomen dat verontreinigde lucht afkomstig uit externe bronnen van verontreiniging (CN3) wordt ingenomen, geldt voor een gebouw dat mechanisch wordt geventileerd dat aan één van de volgende criteria is voldaan:
    1. De luchtinlaten zijn ontworpen in overeenstemming met de onderstaande normen meest geschikt voor het type gebouw:
      1. 16798-4 Sections 8.8.1 to 8.8.4.
      2. BRE FB 30.
      3. BRE IP 9/154.
      4. CIBSE Tm21.
      5. ANSI/ASHRAE Standard 62.1:2022 Sections Section 5.5 and Normative Appendix B.
  1. Alternatieve berekeningsmethoden, zoals windtunnelstudies of Computational Fluid Dynamics (CFD) modelling, zijn toegestaan als deze methoden aantonen dat de posities van luchtinlaat en luchtuitlaat onder normale windomstandigheden geen significante ‘recirculatie’ van uitgestoten lucht veroorzaken.
  2. De luchtinlaten van het mechanische ventilatiesysteem moeten tenminste tien meter horizontaal verwijderd zijn van externe bronnen van verontreiniging.

Opmerking: Wanneer het gebouw of gebouwruimtes natuurlijk worden geventileerd, geldt dat alle ventilatieroosters en alle te openen ramen ten minste tien meter horizontaal verwijderd zijn van externe bronnen van luchtverontreiniging (CN3).

Het voorkomen van gebruikte/afgevoerd lucht opnieuw innemen in het geval van mechanische ventilatie

  1. Om te voorkomen dat gebruikte/afgevoerde lucht opnieuw wordt ingenomen, geldt dat een gebouw dat mechanisch wordt geventileerd aan één van de volgende criteria moet voldoen:
    1. Alle luchtinlaten van de mechanische ventilatiesystemen van het gebouw hebben ter plaatse van de instroomopening een maximale verdunningsfactor van de in Tabel HEA 04.2 benoemde waarde. Voor het berekenen van de verdunningsfactor, zie methodiek.
    2. Wanneer niet is aangetoond dat ter plaatse van de instroomopening een maximale verdunningsfactor is volgens tabel HEA 04.2, dan moet de afstand tussen luchtinlaten en uitlaten tenminste tien meter horizontaal zijn.

Het voorkomen van verontreiniging van lucht in het gebouw veroorzaakt door interne bronnen van verontreiniging.

  1. Om te voorkomen dat de lucht binnen het gebouw verontreinigd raakt door interne bronnen moet aan de volgende criteria worden voldaan:
    1. Op gebouwniveau wordt binnen het centrale mechanische ventilatiesystemen géén systeem van ‘recirculatie’ toegepast (CN4).
    2. Er is géén inwendige thermische isolatie van luchtkanalen toegepast.
    3. Ruimtes bestemd voor printers en/of kopieermachines en open ruimtes met incidenteel een bron van luchtverontreiniging wordt de lucht apart afgezogen. Ook moet worden voorkomen dat de afgevoerde lucht uit deze ruimtes wordt vermengd met lucht die elders in het gebouw wordt gebruikt voor luchtverversing.
    4. Ter voorkoming van legionellabesmetting bestaat een eventueel bevochtigingssysteem alleen uit stoombevochtiging. Het stoombevochtigingssysteem voldoet aan de voorwaarden van ISSO-publicatie 55.3 en is voorzien van een VDI 6022 hygiënecertificaat.

Het meten van het gehalte CO2 in ruimtes met een sterk wisselende bezetting (bijeenkomst-, winkel-, sport- en onderwijsfuncties).

  1. In geval van mechanische ventilatie, is een monitoringsysteem aanwezig dat het CO2-gehalte meet en het debiet van de luchtverversing aanstuurt op een wijze dat de CO2-concentratie in verblijfsruimtes (in de ‘ademzone’) tijdens gebruikstijd op maximaal 400 ppm boven de buitenluchtconcentratie ligt (CN2 en CN5).
     
  2. Wanneer het gebouw op natuurlijke wijze wordt geventileerd, moet er automatisch een digitaal alarmsignaal naar de verantwoordelijke (technische) gebouwbeheerder worden gestuurd als de CO2-concentratie 400 ppm boven de buitenluchtconcentratie ligt (CN2 en CN5). De gebouwbeheerder moet vervolgens maatregelen kunnen nemen om het gebouw te luchten, bijvoorbeeld door ramen automatisch te openen of dakventilatie in te schakelen via regeltechniek.

Eén punt - Spuiventilatie

De strategie voor gebouwventilatie is zo flexibel en aanpasbaar mogelijk ontworpen voor toekomstige gebouwgebruikers en klimaatscenario’s dat verblijfsruimtes van het gebouw kunnen worden voorzien van verse lucht via een natuurlijke ventilatiestrategie. Dit kan worden aangetoond door:

  1. 90% van het vloeroppervlak van de verblijfsruimtes, afgerond naar boven op hele ruimtes, kunnen worden geventileerd door middel van spuiventilatie.
     
  2. 90% van het vloeroppervlak van de verblijfsruimtes, afgerond naar boven op hele ruimtes, bevat per stramien van 3,60m ten minste één te openen raam.
     
  3. De te openen ramen geven minimaal een volgens NEN 1087 bepaalde capaciteit voor spuiventilatie voor een verblijfsruimte zoals vermeld in Tabel HEA 04.1.
     
  4. In verblijfsruimtes waarin zich werkplekken bevinden die meer dan zeven meter af liggen van dichtstbijzijnde ventilatievoorziening, moeten in de tegenovergelegen gevel een te openen ramen (of gelijkwaardige voorzieningen) voor spuiventilatie bevinden. De verdeling over beide gevels moet afdoende doorstroming van lucht door middel van dwarsventilatie garanderen.
     
  5. De ramen moeten eenvoudig door de gebruiker kunnen worden bediend. Deze bediening voorziet in een traploze regeling of in een regeling met ten minste drie fixatiestanden, waarvan één kierstand en één volledig te openen raamoppervlak dat op minimaal twee niveaus kan worden geventileerd.

Eén punt - Emissies van bouwproducten en afwerkingsmaterialen

  1. Minimaal vier van de vijf opgenomen groepen bouwproducten en afwerkingsmaterialen in Tabel HEA 04.3, die aan de binnenzijde van het gebouw zijn toegepast, moeten voldoen aan de gestelde grenswaarden voor emissies, bepalingsvoorwaarden en andere aanvullende voorwaarden uiteengezet in de tabel.

Eén punt - Meten luchtkwaliteit bij oplevering gebouw

  1. De formaldehydeconcentratie is vóór ingebruikname gemeten en bedraagt ≤ 30 μg/m³. Na ingebruikname worden er geen werkzaamheden uitgevoerd waarbij producten of materialen de formaldehydeconcentratie beïnvloeden.
     
  2. De concentratie totale vluchtige organische stoffen (TVOS) wordt vóór ingebruikname gemeten en bedraagt ≤ 500 μg/m³. Na ingebruikname worden er geen werkzaamheden uitgevoerd waarbij producten of materialen de TVOS concentratie beïnvloeden.
     
  3. Als de gemeten waarden de limieten overschrijden, moet er een plan worden gemaakt om de concentratie van formaldehyde en TVOS vóór ingebruikname binnen de voorgeschreven limieten te krijgen. Na het nemen van de maatregelen moet er opnieuw getest worden om te bevestigen dat de limieten nu wel worden gehaald.
     
  4. Het testen, meten en rapporteren van de emissies, zoals genoemd in criteria 19 en 20, moet, indien van toepassing, gebeuren volgens de volgende normen:
    1. NEN-ISO 16000-2: Binnenlucht – Deel 2: Monsternemingsstrategie voor formaldehyde.
    2. NEN-ISO 16000-3: Binnenlucht – Deel 3: Bepaling van formaldehyde en andere carbonyl-verbindingen in binnenlucht en testkamers – Actieve monsterneming.
    3. NEN-ISO 16000-5: Binnenlucht – Deel 5: Monsternemingsstrategie voor vluchtige organische verbindingen.
    4. NEN-ISO 16000-6: Binnenlucht – Deel 6: Bepaling van het gehalte aan vluchtige organische componenten in binnenlucht en testkamers door actieve monsterneming op TENAX TA®, thermische desorptie en gaschromatografie met gebruik van MS/FID.
  1. Alle in Tabel HEA 04.3 opgenomen groepen bouwproducten en afwerkingsmaterialen die aan de binnenzijde van het gebouw zijn toegepast moeten voldoen aan de gestelde grenswaarden voor emissies, bepalingsvoorwaarden en andere aanvullende voorwaarden uiteengezet in de tabel bij Exemplary Performance.

Gebruiksfunctie

Minimaal vereiste ventilatie capaciteit [m³/h pp]

Minimumcapaciteit spuiventilatie per verblijfsruimte (dm³/s per m2 vloeroppervlakte verblijfsruimte)

Kantoorfunctie

60

6

Industriefunctie

45

n.v.t.

Onderwijsfunctie

43,2

9

Logiesfunctie

45

3

Gezondheidszorg

- alle

 

45

 

3

Sportfunctie

- alle

 

60

 

3

Laboratorium

60

n.v.t.

Bijeenkomstfunctie

- Vergaderruimte

- Overig/kinderopvang

 

60

43,2

 

6

9

 

Soort afvoer

kenmerk

norm

verdunningsfactor

Eigen gebouw en anders dan eigen gebouw

Luchtverversing

Alle debieten

NEN 1087:2019 ont

0,0075*

Rookgas bij gasgestookte toestellen

Nominale belasting verbrandingstoestellen < 130 kW

NEN 2757-1

 

Nominale belasting verbrandingstoestellen > 130 kW

NEN 2757-2

 

Rookgas bij toestellen met andere brandstoffen

Nominale belasting verbrandingstoestellen < 130 kW

NEN 2757-1

0,001

Nominale belasting verbrandingstoestellen > 130 kW

NEN 2757-2

 

* In de methodiek staat omschreven hoe de verdunningsfactor op basis van de NEN 1087:2019 ont kan worden berekend.

Product type

maximale concentratie Formaldehyde

Maximale concentratie totaal vluchtige organische stoffen (TVOS)

Maximale concentratie Categorie 1a en 1b carcinogene stoffen

bepalings-methoden**

Aanvullende eisen

1. Binnenverf en vernissen.

≤ 0.06 mg/m³

≤ 1.0 mg/m³

≤ 1.0 mg/m³

NEN-EN 16402:2019

 

OF

 

NEN-EN 16000-9:2016

 

OF

 

NEN-EN 16516:2017

 

OF

 

ISO 16000-10**

Moet voldoen aan de inhoudslimieten TVOS (zie tabel HEA02.4)

Exemplary Performance

 

≤ 0.01 mg/m³

≤ 0.3 mg/m³ alsmede Totaal Semi-VOS: TSVOS < 0.1 mg/m³

2. Houtachtige plaatmaterialen, inclusief spaanplaat, houtvezelplaat, MDF, OSB, cementgebonden vezelplaat, triplex, massief houten panelen en akoestische platen.

 

Ook houten vloeren, zoals parket vallen hieronder, alsmede houtconstructies zoals gelamineerd hout.

≤ 0.06 mg/m³

(Exclusief MDF)

 

MDF:

≤ 0.08 mg/m³

≤ 1.0 mg/m³

≤ 0.001 mg/m³

NEN-EN 16000-9:2016

 

OF

 

NEN-EN 16516:2017

 

OF

 

NEN-EN 717-1:2004  (alleen formaldehyde)

 

OF

 

ISO 16000-10**

 

Exemplary Performane

≤ 0.02 mg/m³

≤ 0.3 mg/m³ alsmede Totaal Semi-VOS: TSVOS < 0.1 mg/m³

3. Vloerafwerking, inclusief vinyl, linoleum, kurk, rubber, tapijt en houten laminaatvloeren.

 

Ook gietvloeren.

≤ 0.06 mg/m³

≤ 1.0 mg/m³

≤ 0.001 mg/m³

NEN-EN-ISO 10580:2012

 

OF

 

NEN-EN 16000-9:2016

 

OF

 

NEN-EN 16516:2017

 

OF

 

ISO 16000-10**

 

Exemplary Performance

≤ 0.01 mg/m³

≤ 0.3 mg/m³ alsmede Totaal Semi-VOS: TSVOS < 0.1 mg/m³

4. Verlaagde plafonds, tussenwand en plus akoestisch en isolatie technische materialen.

≤ 0.06 mg/m³

≤ 1.0 mg/m³

≤ 0.001 mg/m³

NEN-EN 16000-9:2016

 

OF

 

NEN-EN 16516:2017

 

OF

 

NEN-EN 717-1:2004 (alleen hout – formaldehyde)

 

OF

 

ISO 16000-10**

 

Exemplary Performance

≤ 0.01 mg/m³

≤ 0.3 mg/m³ alsmede Totaal Semi-VOS: TSVOS < 0.1 mg/m³

5. Lijmen en kitten, inclusief vloerlijmen.

≤ 0.06 mg/m³

≤ 1.0 mg/m³

≤ 0.001 mg/m³

NEN-EN 13999-(1-4)-2013

 

OF

 

NEN-EN 16000-9:2016

 

OF

 

NEN-EN 16516:2017

 

OF

 

ISO 16000-10**

 

Exemplary Performance

≤ 0.01 mg/m³

≤ 0.3 mg/m³ alsmede Totaal Semi-VOS: TSVOS < 0.1 mg/m³

^ De waarden in deze tabel zijn van toepassing op het eindproduct, dus nadat de laatste coating of behandeling heeft plaatsgevonden.
* Na 28 dagen in testkamer moet het materiaal te voldoen aan de emissie limieten of eerder wanneer dit in de relevante testnorm wordt voorgeschreven. De emissie waarden van de toegepaste testkamermethode moet geëxtrapoleerd worden om de concentratie in het theoretische model of referentie kamer (afhankelijk van de gebruikte norm) te voorspellen. De geëxtrapoleerde waarde moeten worden vergeleken met de emissiewaarden uit deze tabel.
** Resultaten van testen volgens ISO 16000-10 kunnen als gelijkwaardig worden beschouwd met de relevante testvereisten voor de emissies van bouwproducten, mits de productfabrikant kan aantonen dat de resultaten van testen volgens ISO 16000-10 overeenkomen met de resultaten die zouden worden behaald met EN 16516 of ISO 16000-9.
# Als testresultaten voor een product de TVOC emissie waarden overschrijden, gelijkwaardigheid met bovenstaande vereisten kan nog worden behaald als aangetoond wordt dat de R-waarde kleiner is dan 1 na 28 dagen.

Referentie

onderwerp

omschrijving

Toepassingsgebied

CN1

Toepasbaarheid van de criteria

In hoofdstuk 3.2 Tabel 6 staat het toepassingsgebied voor elk criterium, per gebruiksfunctie en projecttype. Criteria die niet van toepassing zijn, worden daar weergegeven. Aanvullende of aangepaste criteria voor een specifiek projecttype en gebruiksfunctie staan in de aanvulling op de criteria van de credit.

CN1.1

Toepassing in het geval van projecttype casco en centrale installaties

Minimale vereiste: criterium 1;
Ventilatie: criteria 2 t/m 10;
Spuiventilatie: criteria 11 t/m 15.

CN1.2

Het ventileren van ruimtes met een groot volume lucht (industriefunctie)

Het dominante proces in een industriële ruimte bepaalt de minimale de ventilatievoud. Dit betekent dat het ventilatievolume hoger of lager kan zijn dan de 45 m³ per persoon per uur, afhankelijk van de activiteiten die plaatsvinden. Er moeten echter altijd minimaal voorzieningen zijn die een ventilatievolume van tenminste 10 m³per persoon per uur garanderen. Het ventilatievolume moet blijken uit de ventilatiestrategie.
Voor industriële ruimtes is het noodzakelijk om moet een ventilatiestrategie of -plan opgesteld worden dat ten minste inzicht geeft in de volgende aspecten:

  1. Het gemiddelde aantal personen dat zich tijdens gebruikstijden in de ruimte bevindt.
  2. De processen of activiteiten die in de ruimte plaatsvinden.
  3. De mogelijke uitstoot van CO2, fijnstof, formaldehyde, VOS en andere schadelijke stoffen door deze processen en activiteiten.
  4. Hoe de ventilatiesystemen functioneren en worden aangepast op basis van het proces, de activiteiten en de uitstoot van schadelijke stoffen, en de bezetting.

Als uit de ventilatiestrategie of -plan blijkt dat er meer dan 45 m³ lucht per persoon per uur nodig is door de productie of opslag van schadelijke stoffen uit materialen, processen of activiteiten in industriële ruimtes, moet dit hogere ventilatievolume worden aangehouden. Als niet bekend is welke processen of schadelijke stoffen vrijkomen in de ruimte, moet er minimaal 45 m³ per persoon per uur aan ventilatie zijn.
De ventilatiestrategie moet onomstotelijk aantonen dat een lagere ventilatie dan 45 m³ geen risico’s voor gezondheid of comfort met zich meebrengt.

Voor meer informatie over deze criteria, zie de aanvullende informatie.  

CN1.3

Ruimtes (deels) uitgesloten van de ventilatie eisen

Ruimtes zoals één-persoon-belhokjes die aanvullend zijn op het minimale aantal benodigde werkplekken op basis van het aantal gebouwgebruikers. Deze ruimtes zijn ingericht op kort gebruik en hebben bijvoorbeeld geen vaste monitor en (ergonomische) bureaustoel welke stimuleert om er een langere periode te verblijven dan nodig.

Deze ruimtes hoeven niet aan het minimale ventilatievoud van een verblijfsruimte voldoen, maar moeten wel actief geventileerd worden op basis van aanwezigheid en op het CO2 gehalte.

CN1.4

(Kleding) winkelfunctie

Voor kledingwinkels, waar kleding rechtstreeks in de winkel wordt gehangen, is goede ventilatie belangrijk vanwege de hoge uitstoot van chemische dampen. In tegenstelling tot andere winkels is het voor kledingswinkels vereist om continu 30 m³ per persoon per uur te ventileren.

CN1.5

Sportfunctie sauna

De ventilatie criteria 2 t/m 10 zijn niet van toepassing voor een sauna.

CN1.6

Sportfunctie zwembad

Er is geborgd dat de water- en luchtkwaliteit voldoet aan de Omgevingswet, Bal Hoofdstuk 15, Artikel 15.16. Daarnaast moet de concentratie van trichlooramine in de lucht te allen tijde lager zijn dan 200 µg/m³.

Voor een goede luchtkwaliteit moet de luchtbehandelingsinstallatie het buitenlucht-aandeel meten en monitoren. De regeling voor de relatieve luchtvochtigheid moet setpoints hebben die afhankelijk zijn van de buitentemperatuur.

CN1.7

Ruimte uitgesloten van spuiventilatie

De volgende verblijfsruimtes, wanneer relevant voor het gebouwtype, worden uitgesloten van de definitie van verblijfsruimtes ten aanzien van het toepassen van deel 3 van deze credit:

  1. Zwembaden of hydrotherapiebaden (sportfunctie);
  2. Sauna, stoomruimte of een hamman (sportfunctie);
  3. Catering en kleine personeelskeukens (bijeenkomstfunctie);
  4. Laboratoria of andere ruimtes waarvoor strenge omgevingscondities een functionele eis van de ruimte zijn;
  5. Winkelruimtes;
  6. Nevenruimtes in industriële gebouwen (industriefunctie).

Verblijfsruimtes die lokale afvoerventilatie nodig hebben, bijvoorbeeld laboratoria, werkplaatsen en voedseltechnologieruimtes, moeten desalniettemin aantonen dat zij voldoen aan de criteria voor de mogelijkheid van natuurlijke ventilatie, tenzij zij volgens deze CN gelden als een uitgezonderde ruimte.

Algemeen

CN2

CO2 buitenconcentratie

De genoemde CO2-grenswaarden komen overeen met de CO2-grenswaarden genoemd in NEN 16798-1. Wanneer de lokale, tijdelijke, CO2-concentratie onbekend is mag worden uitgegaan van een buitenconcentratie van 400 ppm. Houd hierbij rekening dat in met name binnenstedelijke omgevingen in werkelijkheid de buitenconcentratie hoger kan zijn.

Ventilatie

CN3

Externe bronnen van verontreiniging

Deze bronnen betreffen, maar zijn niet beperkt tot de volgende:

  1. Snelwegen van de hoofdtoegangswegen op de beoordeelde locatie.
  2. Parkeerplaatsen, laad-/losperrons en in-/uitstapzones.
  3. Overige gebouwuitlaten, inclusief van gebouwinstallaties en fabrieks-, industriële of landbouwprocessen.

Service- en toegangswegen met beperkte en onregelmatige toegang (bijvoorbeeld wegen uitsluitend voor afvalinzameling) vormen waarschijnlijk geen grote bron van externe verontreiniging. Deze wegen kunnen daarom buiten beschouwing worden gelaten bij de beoordeling van deze credit. Dit geldt niet voor ophaal- en afzetzones of voor taxistandplaatsen.

CN4

Recirculatie op ruimteniveau

Conform de criteria is recirculatie op gebouwniveau niet toegestaan. Mochten er binnen het gebouw ruimtes bevinden die recirculatie vereisen, dan is het mogelijk om recirculatie op ruimteniveau toe te passen. Ten alle tijden moet het doel van de credit in acht te worden genomen en is er afstemming geweest met de betrokken Assessor.

CN5

Ruimte met een sterk wisselende bezetting

Ruimtes met een sterk wisselende bezetting hoeven niet continu op het minimale ventilatievolume te worden geventileerd, behalve in kledingwinkels (CN1.4). Om voldoende verse lucht in de ruimte te garanderen, moet er worden gestuurd op CO2.

Emissie van bouwproducten

CN6

Toepassingsgebied emissies van bouwproducten en afwerkingsmaterialen

Het beoordelen van bouwproducten en afwerkingsmaterialen betreft alleen die producten waarvan de emissie invloed heeft op de kwaliteit van de binnenlucht. Dit betekent dat de criteria alleen van toepassing zijn op de bouwproducten en afwerkingsproducten die zich aan de binnenzijde van de dampremmende laag bevinden.

CN7

Inrichting en meubilair

Los meubilair, zoals bureaus, stoelen en kasten, vallen niet binnen de scope van deze credit. Alleen afwerking en inrichting welke integraal tot het gebouw behoren, zoals bijvoorbeeld binnenwanden, akoestische bekleding en inbouwkasten, worden getoetst.

CN8

Alternatieve meetmethode luchtkwaliteit TVOS

Voor de criteria gerelateerd aan het meten van de luchtkwaliteit, is het toegestaan om de meting te verrichten via de WELL Building Standard als alternatief op de BREEAM-NL eisen. In dit alternatieve meetplan moet tenminste een planning worden opgenomen die aantoont dat de metingen zijn uitgevoerd vóór ingebruikname van het gebouw. De analyse is uitgevoerd, conform CN10, door een geaccrediteerde organisatie waarbij de bemonstering mag worden uitgevoerd door een geaccrediteerde WELL Performance Testing Agent. Het meetplan moet tevens aantonen dat (losse) inrichting wordt meegenomen in de meting. De (T)VOS-concentratie moeten worden bepaald door een geaccrediteerd laboratorium.

CN9

Voorschriften voor testen VOS-emissie

De voorschriften voor het testen en meten van emissie limieten is gebaseerd op gestandaardiseerde emissie testkamers. Performator, flacon, uitdrogen en andere onttrekking testmethoden zijn expliciet uitgesloten. Alternatieve methoden zijn alleen toegestaan mits de condities die behoren bij de gestandaardiseerde testkamers overeenkomen met de methoden omschreven in tabel HEA04.3. Voor alternatieve methoden moet door de BREEAM-Expert voorafgaand toestemming worden gevraagd. 

CN10

Accreditatie voor organisaties om analyses om analyses uit te voeren

Wanneer een organisatie die wordt gebruikt voor de analyse van binnenlucht of emissies van bouwproducten niet is geaccrediteerd volgens ISO/IEC 17025, moet de organisatie worden geaccrediteerd, hetzij door een nationale accreditatie-instantie, hetzij door een lid van een van de volgende accreditatiegroepen:

  1. European Cooperation for Accreditation.
  2. International Accreditation Forum.
  3. International Laboratory Accreditation Cooperation.

CN11

Accreditatie van organisaties om bemonstering uit te voeren

Als een andere organisatie monsters neemt namens het analyse-/testlaboratorium, hoeft deze organisatie niet geaccrediteerd zoals benoemd in CN10.

CN12

Verf in natte ruimtes

In het bewijsmateriaal moet worden opgenomen dat de verf, voegsel en kit gebruikt in natte ruimtes beschermt tegen schimmelgroei. Dit kan worden aangetoond door middel van uitgevoerde tests of met productinformatie dan wel fabrikantsverklaring. De Europese standaard voor dergelijke tests zijn NEN-EN15457 en NEN-EN15458.

CN13

Door BREEAM goedgekeurde alternatieve schema’s voor emissies bouwproducten

Overzicht met goedgekeurde alternatieve gezondheidlabels is beschikbaar op de hulppagina in de online richtlijn en BRE Guidance Note 22.

Optimale luchtkwaliteit
Er wordt een proces opgestart dat leidt tot ontwerp-, specificatie- en installatiebeslissingen en -acties tijdens de ontwerp- en bouwfases, die zorgen voor een gezonde binnenlucht in het gebouw. Dit omvat de volgende onderdelen:

  • Het elimineren van verontreinigingsbronnen.
  • Het verdunnen en beheersen van verontreinigingsbronnen.
  • Procedures voor het ventileren van verontreiniging voorafgaand aan de ingebruikname.
  • Procedures voor het benoemen en uitvoeren van tests en analyses door derden om te bevestigen dat de verontreinigingsbronnen in de verblijfsruimtes voor ingebruikname zijn verwijderd.
  • Procedures voor het handhaven van de luchtkwaliteit binnen tijdens het gebruik, die bij oplevering aan de gebruiker worden overgedragen. Dit kan bijvoorbeeld onderhoud en reiniging van HVAC-systemen, kanalen en filters omvatten, of uitleg over de juiste toepassing van spuiventilatie.

Verdunningsfactor
Er bestaan meerdere manieren om de verdunningsfactor of de minimale afstand te bepalen tussen de luchtaanvoer en afvoer.

NEN 1087:2019 ontwerpnorm
De NEN 1087 is ingericht op het voldoen aan de verdunningsfactor van 0,01. Deze verdunningsfactor is vanuit BBL verplicht. Om te voldoen aan de BREEAM-NL eis moet een verdunningsfactor van 0,0075 worden aangetoond. Om de minimale afstand tussen de luchtaanvoer en afvoer van het gebouw, bepaald conform de NEN 1087, moet afstand worden vermenigvuldigd met 1,3.

NEN 2757-2:2006 en NEN 2757-2:2021 voor grotere gebouwen
De NEN 2757-2 kent twee methodes om de verdunningsfactor te berekenen. Methodes 1 en 2 voor de 2757-2:2006 en a) en b) voor de 2757-2:2021. Methodes 1 en a) zijn geschikt voor lage gebouwen en mag worden toegepast voor hoge gebouwen met platte daken. Voor methodes 1 en a) moet een nominaal vermogen worden opgevoerd van het toegepaste verbrandingstoestel. De context waarin de NEN 2757-2 veelal wordt toegepast voor BREEAM-NL, is er geen verbrandingstoestel en geen nominaal vermogen op te voeren. Methodes 1 en a) zijn daarom niet te gebruiken. Methodes 2 en b) kunnen wel worden gebruikt om de verdunningsfactor bij de luchtaanvoer te bepalen.

Bronnen van verontreiniging
Om te voorkomen dat er vervuilde lucht wordt aangezogen moeten bronnen van luchtverontreiniging worden geïdentificeerd. In criterium 6 wordt gesproken van Externe bronnen van luchtverontreiniging en is verwezen naar CN3 waar verontreinigingsbronnen zijn genoemd.

Onder bronnen van verontreiniging worden tenminste de volgende bronnen verstaan:

  • Nabijgelegen verkeerswegen;
  • Parkeerplaatsen/in- en uitstapplaatsen;
  • Laad- en losperron;
  • Rioolontluchting;
  • Overige gebouwuitlaten zoals: luchtafvoer van een keuken/kantine, procesinstallaties, fabrieks-, industriële of landbouwprocessen.

De uitlaat voor de afvoer van lucht wordt niet gezien als bron van verontreiniging. De minimale afstand tussen de luchtaanvoer en afvoer moet bepaald zijn volgens de NEN 1087:2019 Ontwerpnorm of 2757-2.

Voorbeeld
In het volgende versimpelde voorbeeld staat een uitwerking van een theoretische situatie.
(zie de hulppagina of PDF-versie voor de afbeelding)

  • De schoorsteen is een bron van verontreiniging. Het is de afvoer van een procesinstallatie.
  • De vrachtwagens staan op een laad/losperron en zijn bronnen van verontreiniging.
  • Ter hoogte van laad/losperron 2 en 3 staat een luchtbehandelingskast op het dak.
  • Oranje is de afvoer van de luchtbehandelingskast.
  • Groen is de aanvoer van verse lucht.

De afstand tussen de schoorstenen en de luchtaanvoer en de afstand tussen de vrachtwagen en de luchtaanvoer moet horizontaal minimaal 10 meter zijn. De afstand tussen luchtafvoer en luchtaanvoer is bepaald conform de NEN 2757:2006 of NEN 2757:2021 of NEN 1087:2019 Ontwerp norm. Deze afstand kan kleiner zijn dan horizontaal tien meter omdat de luchtafvoer niet wordt beschouwd als bron van verontreiniging.

Criteria

Ontwerpfase

Opleverfase

Alle

Met één of meer bewijsstukken, zoals vermeld in hoofdstuk 4.0 BREEAM-NL Bewijsmateriaal, moet worden aangetoond dat het project aan de criteria voldoet.

1

Processtukken die aantonen dat het proces voor een goede binnenluchtkwaliteit waarborgen binnen het ontwerp van het gebouw, hieronder worden notulen, tekeningen en relevante paragrafen van het bestek bedoelt.

Relevante productinformatie, testresultaten en fotorapportage van de assessor die bevestigen dat de uitgangspunten uit de ontwerpfase zijn behaald.

Bij zwembaden
  • Een kopie van het programma van eisen, bestek of een officiële productspecificatie van de fabrikant, waaruit blijkt dat een monitoringsysteem wordt toegepast voor zwembadfuncties, waarmee (volgens het WHVBZ-handboek) wordt aangetoond dat de maximale concentratie gebonden chloor in het zwemwater ≤ 0,4 mg/l is.
  • Berekeningen waaruit blijkt dat de geïnstalleerde apparatuur bij de gegeven badbelasting de concentratie gebonden chloor onder 0,4 mg/l kan houden.
  • Een inspectierapport van de assessor waarin wordt bevestigd dat een voorziening is opgenomen om luchtverontreiniging met trihalomethanen/chloroform te beperken en dat het monitoringsysteem, zoals gespecificeerd in het ontwerpcertificaat, is toegepast.

Verblijfsruimtes met wisselende bezetting
In de genoemde verblijfsruimtes wisselt de bezetting in de praktijk sterk, zodat er veel tijden zijn waarbinnen kan worden volstaan met een beperkte ventilatie. Voorbeelden van deze ruimtes zijn: vergaderruimtes, auditoria, leslokalen, gehoorzalen, wachtruimtes, winkels (behalve kledingwinkels – zie CN1.4), restaurants, kantines en fitness- en gymnastiekruimtes.

Verblijfsruimtes
Een ruimte bestemd voor het verblijven van mensen gedurende tenminste een aaneengesloten periode van 30 minuten per dag.

Te openen raam
Een te openen raam wordt gedefinieerd als het geometrische vrije ventilatie-oppervlak dat ontstaat als een ventilatieopening, bijvoorbeeld een raam, omwille van ventilatie met de normale gebruikswijdte is geopend (uitgezonderd zijn openingen die ontstaan als ramen voor reiniging en dergelijke doeleinden worden geopend). Het betreft niet het glasoppervlak van een gevel of het glasoppervlak van het raam dat geopend kan worden (tenzij het volledig kan worden geopend).

Dwarsventilatie
Dwarsventilatie zorgt voor de snelste en effectiefste natuurlijke luchtverversing in verblijfsruimtes en maakt gebruik van de drukverschillen tussen de gevel van het gebouw die naar de wind gericht is en de gevel die van de wind af gericht is. De frisse lucht stroomt aan de ene zijde van de gevel naar binnen en de gebruikte binnenlucht stroomt er aan de andere kant weer uit.

Vluchtige organische stof (VOS) en Semi-Vluchtige Organische Stof (SVOS)
Elke organische vloeistof of vaste stof die spontaan verdampt bij de heersende temperatuur en atmosferische druk waarmee het in contact staat (bron: EN ISO 11890). Naast VOS heb je ook semi-vluchtige organische stoffen (SVOS). Dit zijn vluchtige organische stoffen die pas gedurende een langere periode vrijkomen. Deze semi-vluchtige organische stoffen worden opgeslagen in huisstof of hechten zich aan oppervlaktes.

EU taxonomie
De EU Taxonomie stelt een criterium voor nieuwbouw dat bij de bouw gebruikte bouwcomponenten en –materialen die met gebruikers in contact kunnen komen minder dan 0,06 mg formaldehyde per m³ uitstoten en minder dan 0,001 mg van de andere categorieën 1A en 1B kankerverwekkende vluchtige organische verbindingen per m³. Dit is conform criterium 23 van deze credit. Hiervoor moet het gebouw met BREEAM-NL gecertificeerd te zijn als ‘volledig gebouw’.

CN1.2 - Ventilatie van ruimtes met een groot luchtvolume (industriefunctie)
Ventilatie in gebouwen is essentieel voor de gezondheid van de gebruikers. De benodigde ventilatie hangt af van de functie van het gebouw en het aantal gebruikers. In tabel HEA 04.1 staat de minimale ventilatiehoeveelheid voor verschillende gebruiksfuncties en standaard situaties.

Een aspect dat in deze methodiek niet wordt meegenomen, is het volume van de ruimte. De behoefte aan ventilatie in een kleine ruimte met veel gebruikers is groter dan in een grote ruimte met weinig gebruikers. In beide gevallen is ventilatie noodzakelijk. De noodzaak kan echter variëren afhankelijk van verschillende factoren.

In CN1.2 wordt een veelvoorkomende situatie bij grote industriële projecten behandeld. Deze aanvulling op de criteria biedt projecten de mogelijkheid om in (zeer) grote ruimtes met relatief weinig gebruikers minder te ventileren dan de waarden in tabel HEA 04.1 voorschrijven.

Deze aanvulling is bedoeld om onnodige ventilatie in industriële ruimtes te voorkomen, maar mag nooit ten koste gaan van de gezondheid van de gebruikers. Om die reden is het opstellen van een ventilatiestrategie voor deze ruimtes vereist. Voorbeelden zijn gegeven om context te bieden voor verschillende “dominante processen,” waarbij het is toegestaan af te wijken van de minimale ventilatiehoeveelheid.

Enkele theoretische situaties
Distributiecentrum
In een distributiecentrum wordt de industriefunctie vaak gebruikt voor de opslag van materialen en goederen die aantoonbaar geen schadelijke stoffen uitstoten. Tijdens gebruikstijden zijn er regelmatig gebruikers aanwezig die materialen verplaatsen binnen de ruimte of naar vrachtwagens. Natuurlijke ventilatie kan plaatsvinden via roosters. Door dakafzuiging kan een minimaal debiet van 10 m³ per persoon per uur worden gegarandeerd. Het dominante proces is de opslag van materialen en goederen.

Let op: het type materiaal of product kan vereisen dat er meer geventileerd moet worden. Als stoffen afkomstig van producten en materialen de gezondheid van de gebruikers kunnen schaden, moet de ventilatievoud daarop worden aangepast.

Sorteercentrum
In een sorteercentrum zijn er vaak sta-werkplekken langs een lopende band, waar continu gebruikers aanwezig zijn. Deze werkplekken vallen onder de gebruiksfunctie industrie, en de ventilatiehoeveelheid moet voldoen aan tabel HEA 04.1. Voor goederen en materialen die binnen hetzelfde industriegedeelte zijn opgeslagen, mag een debiet 10 m³ per persoon per uur worden aangehouden. Er zijn twee processen te onderscheiden: het sorteren van goederen en de opslag ervan.

Werkplaats
Een werkplaats valt onder de gebruiksfunctie industrie. Afhankelijk van de processen in de ruimte kan een hoger ventilatievoud nodig zijn, bijvoorbeeld tijdens het lassen. Dit hogere ventilatievoud kan worden bereikt door lokale afzuiging op specifieke plekken waar gelast wordt, of door het voor de gehele ruimte te handhaven. In een werkplaats is de minimale ventilatiehoeveelheid die in tabel HEA 04.1 staat, van toepassing. Dit is belangrijk omdat er gedurende de dag gebruikers in de ruimte zijn, die aan de ventilatie-eisen moeten voldoen. De ventilatie zal waarschijnlijk hoger zijn dan de waarden in tabel HEA 04.1, afhankelijk van het dominante proces.

Geen.

Methodiek

Door technische beperkingen is het niet mogelijk om de afbeeldingen die in de PDF-versie van de beoordelingsrichtlijn "Nieuwbouw en renovatie utiliteit" zichtbaar zijn bij de methodiek, ook in de online richtlijn te plaatsen. Daarom is de methodiek, inclusief de afbeeldingen, als hulptekst toegevoegd, zodat de afbeeldingen wel zichtbaar zijn.

Bronnen van verontreiniging
Om te voorkomen dat er vervuilde lucht wordt aangezogen moeten bronnen van luchtverontreiniging worden geïdentificeerd. In criterium 6 wordt gesproken van Externe bronnen van luchtverontreiniging en is verwezen naar CN3 waar verontreinigingsbronnen zijn genoemd.

Onder bronnen van verontreiniging worden tenminste de volgende bronnen verstaan:

  • Nabijgelegen verkeerswegen;
  • Parkeerplaatsen/in- en uitstapplaatsen;
  • Laad- en losperron;
  • Rioolontluchting;
  • Overige gebouwuitlaten zoals: luchtafvoer van een keuken/kantine, procesinstallaties, fabrieks-, industriële of landbouwprocessen.

De uitlaat voor de afvoer van lucht wordt niet gezien als bron van verontreiniging. De minimale afstand tussen de luchtaanvoer en afvoer moet bepaald zijn volgens de NEN 1087:2019 Ontwerpnorm of 2757-2.

Voorbeeld
In het volgende versimpelde voorbeeld staat een uitwerking van een theoretische situatie.

  • De schoorsteen is een bron van verontreiniging. Het is de afvoer van een procesinstallatie.
  • De vrachtwagens staan op een laad/losperron en zijn bronnen van verontreiniging.
  • Ter hoogte van laad/losperron 2 en 3 staat een luchtbehandelingskast op het dak.
  • Oranje is de afvoer van de luchtbehandelingskast.
  • Groen is de aanvoer van verse lucht.

De afstand tussen de schoorstenen en de luchtaanvoer en de afstand tussen de vrachtwagen en de luchtaanvoer moet horizontaal minimaal 10 meter zijn. De afstand tussen luchtafvoer en luchtaanvoer is bepaald conform de NEN 2757:2006 of NEN 2757:2021 of NEN 1087:2019 Ontwerp norm. Deze afstand kan kleiner zijn dan horizontaal tien meter omdat de luchtafvoer niet wordt beschouwd als bron van verontreiniging.

Tabel met goedgekeurde gezondheidslabels

Bekijk hier de tabel met goedgekeurde gezondheidslabels vanuit BREEAM-NL voor deze credit. Deze tabel is gebaseerd op Guidance Note 22, conform BREEAM International. 

Home