BREEAM-NL Nieuwbouw en renovatie utiliteit v6.1.1

ENE 07 Energie-efficiënte laboratoria

Het stimuleren van gebouwontwerpen voor laboratoria met een zo laag mogelijke  CO2-emissie en een zo gering mogelijk energiegebruik.

Beschikbare punten 5
Minimale vereiste Nee
Verplicht vanaf Nee
Projectgebonden Nee
Filtercredit Ja
Exemplary performance Nee

De credit bestaat uit twee delen:

  • Specificatie van het ontwerp (één punt);
  • Energie-efficiënte maatregelen (vier punten).

Toon aan dat aan de volgende criteria wordt voldaan:

Eén punt - Specificatie van het ontwerp

  1. De ingediende bewijsstukken tonen aan dat er in de ontwerpfase een gedegen Programma van Eisen (PvE) is opgesteld voor het gebruik van het laboratorium. Voor elke eis die leidt tot een hoger energiegebruik, wordt uitgelegd waarom dit vanuit gebruiksoogpunt noodzakelijk is. Het doel is om kritisch te kijken naar de vastgestelde eisen, energiebesparingsnormen en randvoorwaarden. Deze moeten zo goed mogelijk aansluiten bij de behoeften van de gebruiker, zodat er geen sprake is van 'overdimensionering'. Het PvE moet in ieder geval de volgende punten behandelen:
    1. Het benodigde aantal (en de variatie in) laboratoriumapparatuur, zoals bijvoorbeeld zuurkasten, sterilisators, vacuümpompen en microscopen. Dit omvat de (onderzoeks)activiteiten, gebruikstijden, actief/passief gebruik en flexibiliteit.
    2. Het vereiste type laboratoriumapparatuur en de bijbehorende eisen voor energiegebruik, vermogen, ventilatie, omvang, functionaliteit en flexibiliteit.
    3. De benodigde bandbreedte voor luchtkwaliteit per cluster, zoals temperatuur, luchtvochtigheid, fijnstof, vervuiling, ventilatie- en luchtsnelheidseisen, en de mate van flexibiliteit.
    4. Het vereiste geïnstalleerde vermogen (bandbreedte) voor gebouwinstallaties zoals ventilatie, klimatisering en elektriciteit. Dit betreft onder andere de ‘diversity factor’, clustering, gebruikstijden, flexibiliteit en mogelijke toekomstige ontwikkelingen.
  1. Er moet bewijs zijn van het ontwerpteam dat de energiebehoefte van de laboratoriumvoorzieningen is geminimaliseerd door het realiseren van de vastgestelde ontwerpprestatiecriteria.

Voor laboratoria met zuurkasten of andere ‘containment’ gebieden

  1. Als er zuurkasten worden gebruikt, gelden de volgende voorwaarden:
    1. Het gemiddelde luchtdebiet in de zuurkast is gespecificeerd op ≤ 0,16 m³/s per meter (interne breedte) van de zuurkastwerkruimte, mits het minimum debiet voor de zuurkast gelijk is aan of groter is dan het minimumdebiet voor de betreffende ruimte.
    2. De meting van de luchtvolumestroom in de afvoerleiding (bij de grens van het laboratorium) houdt rekening met lekkages van de zuurkast.
    3. Een vermindering van het luchtdebiet mag de gezondheid en veiligheid van de gebouwgebruikers niet in gevaar brengen.

Twee punten - Energie-efficiënte maatregelen (<25% NVO is laboratorium)

  1. Het eerste punt is behaald
     
  2. Toegepaste maatregelen uit Tabel ENE 07.1 die een energiebesparing voor de totale laboratoriumgebieden bewerkstelligen zijn ontworpen, gespecificeerd en geïnstalleerd.
    1. In Tabel ENE 07.1 is aangegeven hoeveel punten voor een maatregel kunnen worden behaald, alleen hele punten kunnen worden behaald.
       
  3. Toegepaste maatregelen moeten tot een significante energiebesparing leiden voor de totale laboratoriumgebieden berekeningen zijn aanwezig die aantonen dat:
    1. Voor gebouwen waarvan het laboratoriumoppervlak kleiner is dan 25% van het totale vloeroppervlak (NVO) is de energiegebruik verlaging minimaal 4%.
       
  4. De toegepaste maatregelen mogen de gezondheid en veiligheid van gebouwgebruikers niet in gevaar brengen.

Vier punten - Energie-efficiënte maatregelen (>25% NVO is laboratorium)

  1. Het eerste punt is behaald.
     
  2. Toegepaste maatregelen uit Tabel ENE 07.1 die een energiebesparing voor de totale laboratoriumgebieden bewerkstelligen zijn ontworpen, gespecificeerd en geïnstalleerd.
    1. In Tabel ENE 07.1 is aangegeven hoeveel punten voor een maatregel kunnen worden behaald, alleen hele punten kunnen worden behaald.
       
  3. Toegepaste maatregelen moeten tot een significante energiebesparing leiden voor de totale laboratoriumgebieden berekeningen zijn aanwezig die aantonen dat:
    1. Voor gebouwen waarvan het laboratoriumoppervlak groter is dan 25% van het totale vloeroppervlak (NVO) is de energiegebruik verlaging minimaal 12%.
       
  4. De toegepaste maatregelen mogen de gezondheid en veiligheid van gebouwgebruikers niet in gevaar brengen.

Tabel ENE 07.1 Energie-efficiënte maatregelen voor laboratoria

Item

Categorie

Omschrijving

Punten*

A

Ventilator vermogen

De geleverde bewijsvoering toont aan dat het ventilatorvermogen voor alle luchtbehandelingskasten, laboratoriumafzuiging, plaatselijke afzuiging en zuurkastafzuiging (indien van toepassing) in overeenstemming is met de best practice (zie tabel ENE 07.2)

 

De geleverde bewijsvoering toont ook aan dat in alle laboratoriuminstallaties luchtdichte kanalen en appendages worden toegepast, conform de norm Luka Klasse C, gemeten volgens NEN-EN 1751:2014.

1

B

Zuurkast luchtdebiet (verdere reductie)

Er is een gemiddeld luchtdebiet van ≤ 0,12 m³/s per strekkende meter (interne breedte) van de zuurkastwerkruimte gespecificeerd.

0,5

C

Groeperen of isoleren van activiteiten met hoge filtratie of ventilatie eisen

De ventilatievoud van de ruimtes en de hele faciliteit worden verminderd door activiteiten met hoge filtratie- of ventilatie-eisen te groeperen of te isoleren.

0,5

D

Energieterugwinning van warmte

Het laboratoriumventilatiesysteem is gecentraliseerd en er wordt warmteterugwinning (WTW) met een rendement van ≥ 50% toegepast op het ventilatiesysteem. Als er geen besmettingsrisico is, kan een warmtewiel worden gebruikt. Bij risico op besmetting of aantasting kan een twin coil worden toegepast (de terugwinning moet beheersbaar zijn om te voorkomen dat ongewenste warmte wordt teruggewonnen).

0,5

E

Energieterugwinning van koude

Het laboratoriumventilatiesysteem is gecentraliseerd en er wordt koude terugwinning via de warmtewisselaar(s) (KTW) toegepast, met een rendement van ≥ 50%. Als er geen besmettingsrisico is, kan een warmtewiel worden gebruikt. Bij risico op besmetting of aantasting kan een twin coil worden toegepast (de terugwinning moet beheersbaar zijn om te voorkomen dat ongewenste koude wordt teruggewonnen).

0,5

F

Samenvoegen van koude-behoefte

Samenvoegen van koude-behoefte voor meer efficiëntie en betere thermische overdracht.

0,5

G

Vrije koeling

Specificatie van vrije koeling voor het spoelen in koelers of droge-luchtkoelers voor laboratorium specifieke activiteiten.

0,5

H

Effectief afstemmen van toevoer en vraag

Effectief afstemmen van de toevoer op de vraag door een modulaire opbouw, variabele ventilatiedebieten, pompen en andere mechanismen.

0,5

I

Cleanrooms

Specificatie van bewakingssystemen voor deeltjesemissies, gekoppeld aan luchtstroomregelingen.

0,5

J

Diversiteit

Er wordt een grote variëteit in de grootte van systemen en kanalen toegepast, waar veiligheidsoverwegingen dit toelaten. Vooral wanneer er veel zuurkasten worden gebruikt, kan het ontwerp rekening houden met een bepaalde bezettingsgraad of 'diversity factor'.

0,5

K

Luchtverversingssnelheid

De ventilatievoud van ruimtes worden beperkt door de luchtverplaatsing af te stemmen op de luchtverversingseisen in de laboratoria en de vereisten van containment-gebieden.

0,5

*Opmerking:

In deze credit kunnen alleen hele punten worden toegekend. Om een punt toe te kennen voor de items B t/m K (boven), moet het laboratorium aan minstens twee van de items voldoen. In een situatie waarin bijvoorbeeld drieënhalve punt is behaald, moet dit naar beneden worden afgerond naar drie punten.

 

Tabel ENE 07.2 Ventilatorvermogen item A

Laboratorium installatie systeem

Ventilatorvermogen in W/(L/sec)

Algemene laboratorium toevoerluchtbehandelingskasten met verwarming en koeling.

1,5

Algemene laboratorium lucht afvoer systemen

1,2

Laboratorium lokale afvoer ventilatie (met kanalen)

1,0

Inperkingsgebied afvoer, zonder HEPA filtering

1,5

Inperkingsgebied afvoer, met HEPA filtering

2,5

Zuurkast afvoer

1,5

 

Referentie

onderwerp

omschrijving

Toepassingsgebied

CN1

Toepasbaarheid van de criteria

In hoofdstuk 3.2 Tabel 6 staat het toepassingsgebied voor elk criterium, per gebruiksfunctie en projecttype. Criteria die niet van toepassing zijn, worden daar weergegeven. Aanvullende of aangepaste criteria voor een specifiek projecttype en gebruiksfunctie staan in de aanvulling op de criteria van de credit.

CN1.1

Scope laboratoria

Voor deze credit worden alleen de ruimtes beoordeeld die onder volgende definitie van laboratoriumgebied vallen:

 

Laboratoriumgebieden worden gedefinieerd als sterk geconditioneerde ruimtes (temperatuur, ventilatie, luchtvochtigheid, en inperkingsbeheer) waar fysische, biologische of chemische processen en testen worden uitgevoerd. Deze ruimtes hebben bijna altijd een hoog energiegebruik. Om gecontroleerde omstandigheden te handhaven voor experimenten, evenals om gezondheids- en veiligheidseisen te volgen, zijn laboratoria meestal:

  1. Voorzien van verschillende afvoer- en inperkingsvoorzieningen (zoals zuurkasten en biohazardkasten).
  2. Voorzien van diverse installaties voor ventilatie, verwarming, koeling, bevochting en filtratie van lucht.
  3. Voorzien van 24-uurs toegang, reservesystemen en noodstroomvoorzieningen.

 

Daarom vallen de volgende laboratoriumondersteunende functies bij de beoordeling van deze credit buiten de definitie van laboratoriumgebieden:

  1. Administratieve werkzaamheden/kantoren;
  2. Vergaderruimtes;
  3. Opslag;
  4. Ondersteunende ruimtes met lagere conditioneringseisen.

 

Onderwijsruimtes en andere laboratoriumgebieden met een beperkt aantal zuurkasten of andere inperkingsapparatuur en/of geen energie-intensieve procesapparatuur worden uitgesloten, tenzij kan worden aangetoond dat het energiegebruik van deze ruimtes minimaal 50% hoger ligt dan een vergelijkbaar kantoorgebouw, door de laboratorium gerelateerde activiteiten. Benchmarks voor energiegebruik in kantoren zijn te vinden in SenterNovem “Cijfers en Tabellen”, 2007. In gebouwen waarvan 40% van het vloeroppervlak laboratorium gerelateerd is, zal meestal slechts 10% daadwerkelijk als laboratoriumgebied aangemerkt kunnen worden volgens de bovengenoemde definitie.

Algemeen

CN2

Gemiddeld debiet in de zuurkast

Wanneer criterium 4 vanwege veiligheidsredenen en de aard van de werkzaamheden in het laboratoriumgebied niet haalbaar is, moet een onderbouwing worden gegeven. Daarnaast moet de laagst mogelijke gemiddelde luchtstroomsnelheid voor dat specifieke geval worden gespecificeerd. Item B uit Tabel ENE07.1 kan dan niet worden behaald.

CN3

Commissioningsmanager

Bij oplevering controleert de commissioningsmanager(MAN04/05) of aan de gestelde eisen is voldaan en of de installaties op de juiste manier zijn geïnstalleerd.

Geen.

Criteria

Ontwerpfase

Opleverfase

Alle

Met één of meer bewijsstukken, zoals vermeld in hoofdstuk 4.0 BREEAM-NL Bewijsmateriaal, moet worden aangetoond dat het project aan de criteria voldoet.

Geen.

Type laboratoria
Verschillende soorten laboratoria hebben verschillende behoeften voor verwarming, ventilatie en airconditioning (HVAC), zwakstroomapparatuur en toegang. Dit kan leiden tot grote verschillen in energie- en waterverbruik. De belangrijkste types laboratoria zijn:

  • Wetlabs – Laboratoria waar bijvoorbeeld chemicaliën, medicijnen en biologische stoffen worden getest en geanalyseerd. Ze hebben water, directe ventilatie en speciale installaties met leidingen nodig. Een voorbeeld zijn chemisch-wetenschappelijke laboratoria, waarvoor speciale faciliteiten moeten worden ontworpen.
  • Dry labs – Laboratoria waar droge stoffen, elektronica of grote apparaten worden onderzocht en waarbij weinig gebruik wordt gemaakt van leidingen. Voorbeelden zijn materiaalkundige of analytische laboratoria, waar nauwkeurige temperatuur- en luchtvochtigheidsregeling, stofbeheer en schone energie belangrijk zijn.
  • Microbiologische en klinische laboratoria – Laboratoria waar vaak met besmettelijke ziekteverwekkers wordt gewerkt. Hier moeten insluitingssystemen voldoen aan strenge eisen. Er zijn meerdere barrières nodig, zoals ventilatiesystemen voor gecontroleerde luchtstroming, luchtbehandelingssystemen voor het reinigen van uitlaatlucht, gecontroleerde toegangszones, luchtsluizen of gescheiden gebouwen om het laboratorium te isoleren.
  • In vivo laboratoria – Laboratoria die een streng gecontroleerde omgeving nodig hebben voor het verzorgen van flora en fauna. De faciliteiten zijn duur en complex, en vereisen strenge controle om verontreinigingen, ziekteverwekkers, infecties en geuroverdracht te voorkomen.
  • Wetenschappelijke en onderwijslaboratoria – Speciaal voor academische instellingen, met ruimte voor studieapparatuur, opslagruimte voor studentenmateriaal en minder instrumenten dan onderzoekslaboratoria.
  • Clean rooms – Een gecontroleerde omgeving (luchtkwaliteit, temperatuur en vochtigheid) die besmetting voorkomt. Hier worden omgevingsomstandigheden gereguleerd voor nauwkeurig onderzoek en productie. Op universiteiten worden ze vaak gebruikt voor nanotechnologie, medisch en farmaceutisch onderzoek en micro-elektronische toepassingen.

Juiste maatvoering
Het ontwerpen van laboratoria in de juiste maatvoering zorgt ervoor dat ondersteunende installaties beter kunnen worden ingeschat. Het is belangrijk om dit al in een vroeg stadium te bepalen, omdat dit kan leiden tot lagere bouw- en levenscycluskosten.

Synergie met BREEAM-NL credit ENE 01
Deze BREEAM credit is ontwikkeld om verbeteringen binnen laboratoriumgebieden te erkennen als onderdeel van het ontwerp en de uitvoering van het gebouw. Deze verbeteringen vallen momenteel niet onder de NTA 8800, die wordt gebruikt om punten te behalen voor ENE 01 'energie-efficiëntie'.

Geen.

Home